Przegląd Geograficzny (2019) tom 91, zeszyt 3
Formy pierścieniowe w rejonie Wejherowa jako prawdopodobne pozostałości po-pingo i ich znaczenie dla paleogeografii późnego glacjału w północnej Polsce
Przegląd Geograficzny (2019) tom 91, zeszyt 3, s. 405-419 | 
Full text
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.3.6
Streszczenie
W artykule po raz pierwszy zaprezentowano nowo odkryte pole prawdopodobnych form po-pingo, położone na Wysoczyźnie Żarnowieckiej, w północnej Polsce. Na podstawie analizy cyfrowego modelu terenu i wstępnego kartowania geomorfologicznego wyróżniono ponad 80 bardzo dobrze wykształconych form pierścieniowych, z których część tworzy kaskadowo ułożone systemy morfologiczno-hydrograficzne. Każda z form składa się z wyraźnego wału okólnego i obniżenia centralnego, wypełnionego osadami organicznymi – gytiami jeziornymi i torfem o łącznych miąższościach rzędu 5–7 m. Wstępne obserwacje geomorfologiczne wskazują, iż geneza tych form związana była z rozwojem pagórów lodowych typu pingo, w warunkach nieciągłej wieloletniej zmarzliny i ich późniejszą degradacją. Analiza archiwalnych wierceń, przebijających czwartorzęd, dokumentuje obecność okna hydrogeologicznego, łączącego trzy czwartorzędowe poziomy wodonośne na badanym obszarze i pozwala łączyć rozwój analizowanych form z otwartymi systemami pingo. Zaprezentowane w artykule unikatowe stanowisko form po-pingo ma niezwykły potencjał badawczy do dyskusji na temat ewolucji wieloletniej zmarzliny i jej roli w morfogenezie rzeźby obszarów młodoglacjalnych.
Słowa kluczowe: formy pierścieniowe, otwarte systemy pingo, permafrost, późny glacjał, degradacja, po-pingo, północna Polska
[mirek@twarda.pan.pl], Institute of Geography and Spatial Organization Polish Academy of Sciences, Kopernika 19, 87-100 Toruń, Poland
Cytowanie
APA: Błaszkiewicz, M., & Danel, W. (2019). Formy pierścieniowe w rejonie Wejherowa jako prawdopodobne pozostałości po-pingo i ich znaczenie dla paleogeografii późnego glacjału w północnej Polsce. Przegląd Geograficzny, 91(3), 405-419. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.3.6
MLA: Błaszkiewicz, Mirosław and Danel, Weronika. "Formy pierścieniowe w rejonie Wejherowa jako prawdopodobne pozostałości po-pingo i ich znaczenie dla paleogeografii późnego glacjału w północnej Polsce". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 3, 2019, pp. 405-419. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.3.6
Chicago: Błaszkiewicz, Mirosław and Danel, Weronika. "Formy pierścieniowe w rejonie Wejherowa jako prawdopodobne pozostałości po-pingo i ich znaczenie dla paleogeografii późnego glacjału w północnej Polsce". Przegląd Geograficzny 91, no. 3 (2019): 405-419. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.3.6
Harvard: Błaszkiewicz, M., & Danel, W. 2019. "Formy pierścieniowe w rejonie Wejherowa jako prawdopodobne pozostałości po-pingo i ich znaczenie dla paleogeografii późnego glacjału w północnej Polsce". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 3, pp. 405-419. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.3.6