Marek Więckowski
Articles
Tourist use of border markers in Poland
Przegląd Geograficzny (2022) tom 94, zeszyt 2, pp. 253-271 | 
Full text
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.2.5
Abstract
This article has turned its attention to the marking of borders and the way this acts in support of the tourism-related objectives now seen to represent a novel function served by borders. Specifically, results are presented here in relation to the marking and delimitation of borders of Poland both past and present.
The ways in which, and means by which, borders are marked, indicated and delineated have recently emerged as matters of some interest to enthusiasts of this particular activity, to explorers, and to tourists in general. In this way, certain associated places, elements and means of marking borders have become tourist attractions in their own right – to the extent that specific tourist products have even been made ready on the basis of them. Both local and regional authorities have observed this happening and have sought to respond by making relevant areas more ready for the paying of visits by those taking an interest. This trend is also to be noted in Poland, hence the author’s readiness to pursue pioneering research on how border marking(s) may operate in a new role as tourist attractions.
As is implied above, it has only been in the most recent years that there has been any real intensification in the process by which border marking(s) are treated as – or converted into – tourist attractions. In this context, aspects and items of the marking of borders have gained protection, been restored, been reconstructed or augmented, been exchanged, or even been re-established deliberately. Items may indeed be re-created where former border crossings are reconstructed; or else may be transferred to museums. They may also remain in place in their original form, or be renovated, altered or entirely reinstated – sometimes even decades after their disappearance in the field.
In the context of the work, the author has sought to draw a distinction between various different ways of marking and delimiting state borders. Thus there may be border embankments or lines, large stones indicating the course taken, border posts (in the meaning of erect fixtures made of wood, metal, stone, etc.), painted lines or markers made from a wide diversity of materials, and various additional elements (such as written or inscribed names of the countries involved, as well as flags, emblems or other mark(er)s taking a wide variety of more or less tangible forms).
The research as presented here takes account of both the current borders of the Polish state and former ones that assume the status of relict borders given their inability to perform their original functions. The author here takes a constructivist approach, drawing on post-modernist theories as regards building and the shaping of space. Methods used have been of both an indoor nature (with analysis of the literature plus secondary materials like websites) and field-based (even as they related to both spatial aspects sensu stricto and the analysis of content present on tourist boards). The most in-depth analysis was then based around four case studies, i.e. one for each of the following identified periods in existence of given borders in operation at one time or another on the Polish lands, i.e. the borders:
• in place prior to the Partitions of Poland taking place from 1772 (as exemplied by the Bogusze-Prostki section);
• present during the Partitions (Lipa-Dąbrowa Rzeczycka);
• of the (1918‑1939) Second Republic of Poland (Dębki);
• in place following the Second World War (Czelin).
The research sustained several key conclusions, in line with which it has been worth stressing that each of the examples or aspects of border marking serves, not only as a factual tourist attraction, but also as a significant message conveyed. And what is being passed on in that way can be seen to have 3 key thrusts, i.e.:
a) events from history, meaning old divisions (but also the loss of independence due to the Partitions of Poland, and its regaining, as well as the remembrance of heroes, changes to the lines followed by borders, and the associated regaining of land in the west, extending as far as the River Oder);
b) local conditioning;
c) the symbolic significance attachable to the most important border markings.
The results of the work done can be said to offer – at one and the same time – new ideas, approaches and proposals when it comes to borders being understood and appreciated from the point of their newly-acquired role. The attention is furthermore drawn to content of a geographical and historical nature characterising the heritage that remains, as well as to the establishment of cultural attractions as efforts are increasingly made to encourage the development of regional tourism. The latter may prove a factor activating peripheral border-located areas of Poland, given the way their local and/or regional authorities ascribe opportunities for development to border marking(s).
Keywords: granica, znak graniczny, granica reliktowa, atrakcja turystyczna, dziedzictwo, Polska
[marekw@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN
Citation
APA: Więckowski, M. (2022). Turystyczne wykorzystanie oznaczeń granic w Polsce. Przegląd Geograficzny, 94(2), 253-271. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.2.5
MLA: Więckowski, Marek. "Turystyczne wykorzystanie oznaczeń granic w Polsce". Przegląd Geograficzny, vol. 94, no. 2, 2022, pp. 253-271. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.2.5
Chicago: Więckowski, Marek. "Turystyczne wykorzystanie oznaczeń granic w Polsce". Przegląd Geograficzny 94, no. 2 (2022): 253-271. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.2.5
Harvard: Więckowski, M. 2022. "Turystyczne wykorzystanie oznaczeń granic w Polsce". Przegląd Geograficzny, vol. 94, no. 2, pp. 253-271. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.2.5
Przegląd Geograficzny (2021) tom 93, zeszyt 2, pp. 207-231 | Full text
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.2.4
Abstract
Ostatnie ponad 200 lat to okres gwałtownego rozwoju społeczeństw, w tym również i wzrostu ich dobrobytu. Zaowocowało to między innymi rosnącą ilością wolnego czasu, który zwłaszcza bardziej zasobne finansowo jednostki starały się wykorzystać na zaspokojenie potrzeb wyższego rzędu. Skutkiem tego jest przede wszystkim zwiększona mobilność związana z rekreacją i wypoczynkiem. Niestety typowym dla współczesnej cywilizacji jest to, że prawie wszystkie dziedziny gospodarki, w tym transport i turystyka, oddziałują niekorzystnie na środowisko naturalne. Masowy rozwój turystyki i jej negatywny wpływ na otoczenie sprawiają, że rosnące znaczenie mają zasady zrównoważonego rozwoju. Procesom tym powinno towarzyszyć pytanie o granice wzrostu ruchu turystycznego. Ponieważ transport jest integralną częścią sektora turystycznego, brak dogodnych możliwości przemieszczania się owocuje zmniejszaniem się potencjału turystycznego danego obszaru. Transport publiczny jest więc niezbędny na obszarach cennych przyrodniczo jako czynnik sprzyjający zmniejszaniu antropopresji, a zwłaszcza ograniczaniu destruktywnego wpływu motoryzacji indywidualnej. Bazując na powyższych przesłankach Autorzy podjęli się badań, których celem jest odpowiedź na pytanie: czy regres transportu publicznego na obszarach o dużej wartości środowiska naturalnego, takich Beskid Niski i Bieszczady, prowadzi do niezrównoważonego rozwoju? Latem 2019 r. Autorzy przeprowadzili badanie ankietowe pośród turystów odwiedzających obydwa te pasma górskie i przeanalizowali zmiany sieci transportu publicznego, jakie miały tam miejsce w latach 1990‑2019. Na badanym obszarze stale rosnący ruch turystyczny w połączeniu z brakiem wsparcia ze strony organizatorów transportu publicznego prowadzi do pogłębiania się niezrównoważonego rozwoju, a niewystarczająca oferta „przewoźników rozkładowych” nie pozostawia turystom alternatywy dla własnego samochodu i prowadzi do motoryzacji wymuszonej.
Keywords: transport publiczny, zrównoważony transport, zrównoważona turystyka, wykluczenie transportowe, wymuszona motoryzacja, Polska, Bieszczady, Beskid Niski
[ariel@twarda.pan.pl], Institute of Geography and Spatial Organization Polish Academy of Sciences, Twarda 51/55, 00‑818 Warszawa, Poland
[marekw@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN
[geogmich@savba.sk], Institute of Geography, Slovak Academy of Sciences Štefánikova 49, 814 73 Bratislava: Slovak Republic
Citation
APA: Ciechański, A., Więckowski, M., & Michniak, D. (2021). Czy regres publicznego transportu zbiorowego na obszarach górskich prowadzi do rozwoju niezrównoważonego? Przykład z Beskidu Niskiego i Bieszczad. Przegląd Geograficzny, 93(2), 207-231. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.2.4
MLA: Ciechański, Ariel, et al. "Czy regres publicznego transportu zbiorowego na obszarach górskich prowadzi do rozwoju niezrównoważonego? Przykład z Beskidu Niskiego i Bieszczad". Przegląd Geograficzny, vol. 93, no. 2, 2021, pp. 207-231. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.2.4
Chicago: Ciechański, Ariel, Więckowski, Marek, and Michniak, Daniel. "Czy regres publicznego transportu zbiorowego na obszarach górskich prowadzi do rozwoju niezrównoważonego? Przykład z Beskidu Niskiego i Bieszczad". Przegląd Geograficzny 93, no. 2 (2021): 207-231. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.2.4
Harvard: Ciechański, A., Więckowski, M., & Michniak, D. 2021. "Czy regres publicznego transportu zbiorowego na obszarach górskich prowadzi do rozwoju niezrównoważonego? Przykład z Beskidu Niskiego i Bieszczad". Przegląd Geograficzny, vol. 93, no. 2, pp. 207-231. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.2.4
Przegląd Geograficzny (2019) tom 91, zeszyt 4, pp. 443-466 | Full text
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.1
Abstract
Niniejszy artykuł przedstawia granice państwowe, uwzględniając wielowymiarowe współczesne podejścia badawcze, ze szczególnym uwzględnieniem roli geografii. Zaproponowano i omówiono cztery podstawowe funkcje granicy: bariery, peryferia, linię zróżnicowania oraz oś integracji, które mogą tworzyć podstawy cyklu rozwoju granic i obszarów z nimi sąsiadujących. Podkreślono istotę zmienności (pojawianie się i zanikanie granic oraz otwieranie i zamykanie), która jest kluczem do zrozumienia znaczenia i wpływu granic, zarównona krajobraz graniczny, relacje sąsiedzkie (międzynarodowe), jak też na zjawiska społeczno-gospodarcze. Każda zmiana implikuje kolejne przekształcenia funkcjonowania granic oraz obszarów z nimi sąsiadujących. Zakładając podstawowe elementy zmienności granic omówiono też konsekwencje jakie one niosą. W artykule podkreślono ciągłe istnienie potrzeby teoretycznego spojrzenia na granice, obszary z nimi sąsiadujące oraz procesy jakie tam zachodzą. Dotyczy to zarówno zasięgu przestrzennego obszarów przygranicznych, zmieniających się uwarunkowań, konsekwencji i działań. Artykuł jest jednocześnie tekstem wprowadzającym do całego tomu tematycznego Przeglądu Geograficznego, w całości poświęconemu granicom.
Keywords: granica państwa, bariera, peryferie, współpraca transgraniczna, Polska, Unia Europejska
[marekw@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN
Citation
APA: Więckowski, M. (2019). Od barier i izolacji do sieci i przestrzeni transgranicznej – konceptualizacja cyklu funkcjonowania granic państwowych. Przegląd Geograficzny, 91(4), 443-466. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.1
MLA: Więckowski, Marek. "Od barier i izolacji do sieci i przestrzeni transgranicznej – konceptualizacja cyklu funkcjonowania granic państwowych". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 4, 2019, pp. 443-466. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.1
Chicago: Więckowski, Marek. "Od barier i izolacji do sieci i przestrzeni transgranicznej – konceptualizacja cyklu funkcjonowania granic państwowych". Przegląd Geograficzny 91, no. 4 (2019): 443-466. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.1
Harvard: Więckowski, M. 2019. "Od barier i izolacji do sieci i przestrzeni transgranicznej – konceptualizacja cyklu funkcjonowania granic państwowych". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 4, pp. 443-466. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.1
Przegląd Geograficzny (2019) tom 91, zeszyt 4, pp. 589-608 | Full text
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.8
Abstract
W artykule podjęto próbę wypełnienia luki w badaniach zmian reżimu granicy polsko-białoruskiej i ich konsekwencji. Z drugiej strony opracowanie kontynuuje badania dotyczące zmienności granic polskich i ich sąsiadów. W artykule zawarto wyniki analizy zmian uregulowań prawnych, mających wpływ na rozwój zagranicznej turystyki przyjazdowej do Białorusi (takie jak wprowadzenie ruchu bezwizowego oraz stref bezwizowych). Przedstawiono istniejące przejścia graniczne oraz powstawanie nowych, wraz ze specyfiką stref bezwizowych i możliwościami funkcjonowania w nich turystyki. Ukazano także dynamikę natężenia i struktury turystyki przyjazdowejna Białoruś w okresie 2011–2019.
Keywords: Polska, Białoruś, granica państwa, ruch graniczny, strefy bezwizowe, reżim graniczny, turystyka
[marekw@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN
[aliaksandrc@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego PAN
Citation
APA: Więckowski, M., & Cyargeenka, A. (2019). Wpływ złagodzenia reżimu granicznego na Białorusi na wielkość ruchu turystycznego – wstęp do badań. Przegląd Geograficzny, 91(4), 589-608. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.8
MLA: Więckowski, Marek, and Cyargeenka, Aliaksandr. "Wpływ złagodzenia reżimu granicznego na Białorusi na wielkość ruchu turystycznego – wstęp do badań". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 4, 2019, pp. 589-608. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.8
Chicago: Więckowski, Marek, and Cyargeenka, Aliaksandr. "Wpływ złagodzenia reżimu granicznego na Białorusi na wielkość ruchu turystycznego – wstęp do badań". Przegląd Geograficzny 91, no. 4 (2019): 589-608. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.8
Harvard: Więckowski, M., & Cyargeenka, A. 2019. "Wpływ złagodzenia reżimu granicznego na Białorusi na wielkość ruchu turystycznego – wstęp do badań". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 4, pp. 589-608. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.8