Andrzej Harasimiuk

Abstract

Celem niniejszej pracy jest ukazanie zagrożeń płynących z nadmiernego zaufania do wiarygodności uogólnień uzyskanych na drodze stosowania miar ilościowych. W artykule dokonano egzemplifikacji problemów związanych ze stosowaniem metod ilościowych. Obecnie, w geografii fizycznej obowiązuje paradygmat ilościowego wyrażania wyników badań,  który stwarza pozory absolutnej obiektywności. Realna przyroda nie jest abstrakcją i w swej różnorodności i złożoności stawia interpretacji liczbowej szereg warunków. Prawa przyrody realizują się w przestrzeni o nie do końca poznanej strukturze, przestrzeni niejednorodnej, innej niż w założeniach większości formuł fizycznych. Ta nieadekwatność stosowanych formuł i modeli do charakteru zjawisk i interpretacji przestrzennej jest powszechna, bowiem większość procedur milcząco zakłada badania w przestrzeni jednorodnej. Z racji niejednorodności przestrzeni, sezonowości i poligenetyczności, zjawiska badane w środowisku przyrodniczym mają najczęściej wielomodalne (wielowierzchołkowe) rozkłady obserwowanych zmiennych. W takich uwarunkowaniach estymacja stanów średnich z rozkładów wartości zmiennych poprzez średnią arytmetyczną bywa niewłaściwa i pozostaje w opozycji do podstawowej właściwości krajobrazu jaką jest zróżnicowanie regionalne. W wyniku prostego uśrednienia jako reprezentatywne mogą być przyjmowane stany (wartości zmiennych), które w przyrodzie są rzadko spotykane lub wykluczone. Przy formułowaniu uogólnień na podstawie średnich reprezentujących zróżnicowane wielkościowo fragmenty obiektów przyrodniczych powinny być stosowane średnie ważone (jest to szczególnie ważne przy bilansowaniu obiegu substancji). W artykule, poza krytyką bezrefleksyjnego stosowania narzędzi statystycznych, wskazano niektóre możliwości reinterpretacji miar statystycznych po rozdzieleniu danych na podgrupy reprezentujące określone fragmenty przestrzeni lub kategorie zjawisk, ułatwiając tym samym podjęcie prób wyjaśnień genetycznych. Bez świadomości właściwości badanej struktury rozbudowane wyrażenia statystyczne nic nie wnoszą do analizy struktury badanego obiektu, tym bardziej, o rozumieniu zasad jego funkcjonowania. Istotą postępu w nauce jest bowiem zwiększenie zakresu rozumienia zjawisk, a nie szczegółowość ich opisu.

Keywords: krajobraz, metody ilościowe, przestrzeń jednorodna i niejednorodna

Andrzej Harasimiuk [a.harasimiuk@uw.edu.pl], Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych
Katarzyna Ostaszewska, Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych

Citation

APA: Harasimiuk, A., & Ostaszewska, K. (2020). Uwarunkowania stosowania miar ilościowych w geografii fizycznej. Przegląd Geograficzny, 92(1), 93-107. https://doi.org/10.7163/PrzG.2020.1.6
MLA: Harasimiuk, Andrzej, and Ostaszewska, Katarzyna. "Uwarunkowania stosowania miar ilościowych w geografii fizycznej". Przegląd Geograficzny, vol. 92, no. 1, 2020, pp. 93-107. https://doi.org/10.7163/PrzG.2020.1.6
Chicago: Harasimiuk, Andrzej, and Ostaszewska, Katarzyna. "Uwarunkowania stosowania miar ilościowych w geografii fizycznej". Przegląd Geograficzny 92, no. 1 (2020): 93-107. https://doi.org/10.7163/PrzG.2020.1.6
Harvard: Harasimiuk, A., & Ostaszewska, K. 2020. "Uwarunkowania stosowania miar ilościowych w geografii fizycznej". Przegląd Geograficzny, vol. 92, no. 1, pp. 93-107. https://doi.org/10.7163/PrzG.2020.1.6