Wiesława E. Krawczyk

Streszczenie

Praca dotyczy przyczyn występowania multidekadowej zmienności średnich rocznych przepływów największych rzek Polski (Wisła, Bug, Odra, Warta). Taka zmienność powoduje, że w wieloletnich przebiegach przepływów rocznych zaznaczają się zmiany znaków trendów (z dodatnich na ujemne i odwrotnie). Przyczyną jest długookresowa zmienność składowej powierzchniowej cyrkulacji termohalinowej na północnym Atlantyku (NA THC – Northern Atlantic Thermohaline Circulation), która, poprzez wymuszanie zmian charakteru cyrkulacji atmosferycznej, reguluje zmienność temperatury powietrza nad Europą Środkową. Podczas występowania dodatnich faz NA THC przepływy roczne rzek maleją, zmniejsza się również zakres zmienności międzyrocznej oraz rośnie prawdopodobieństwo wystąpienia przepływów niskich. W okresie ujemnych faz NA THC przepływy rosną i rośnie zakres ich zmienności. Przeciętne różnice przepływów rocznych między okresami z występowaniem dodatnich a ujemnych faz NA THC wynoszą około 10%. Wzrost temperatury powietrza w czasie dodatnich faz NA THC, silny zwłaszcza w kwietniu, lipcu i sierpniu, powoduje wzrost ewapotranspiracji w zlewniach, co zmniejsza wartości odpływu. Nie można wykluczyć, że zmienność NA THC w znaczącym stopniu wpływa również na częstość występowania susz w Polsce.

Słowa kluczowe: przepływy roczne rzek, zmienność multidekadowa, Polska, cyrkulacja termohalinowa, Atlantyk Północny

Anna Styszyńska, Department of Meteorology and Nautical Oceanography, Faculty of Navigation, Gdynia Maritime Academy Aleja Zjednoczenia 3, 81-345 Gdynia, Poland
Andrzej A. Marsz, Department of Meteorology and Nautical Oceanography, Faculty of Navigation, Gdynia Maritime Academy Aleja Zjednoczenia 3, 81-345 Gdynia, Poland

Cytowanie

APA: Krawczyk, W., Styszyńska, A., & Marsz, A. (2016). Długookresowe wahania przepływów rocznych głównych rzek w Polsce i ich związek z cyrkulacją termohalinową Atlantyku Północnego. Przegląd Geograficzny, 88(3), 295-316. https://doi.org/10.7163/PrzG.2016.3.1
MLA: Krawczyk, Wiesława E., et al. "Długookresowe wahania przepływów rocznych głównych rzek w Polsce i ich związek z cyrkulacją termohalinową Atlantyku Północnego". Przegląd Geograficzny, vol. 88, no. 3, 2016, pp. 295-316. https://doi.org/10.7163/PrzG.2016.3.1
Chicago: Krawczyk, Wiesława E., Styszyńska, Anna, and Marsz, Andrzej A.. "Długookresowe wahania przepływów rocznych głównych rzek w Polsce i ich związek z cyrkulacją termohalinową Atlantyku Północnego". Przegląd Geograficzny 88, no. 3 (2016): 295-316. https://doi.org/10.7163/PrzG.2016.3.1
Harvard: Krawczyk, W., Styszyńska, A., & Marsz, A. 2016. "Długookresowe wahania przepływów rocznych głównych rzek w Polsce i ich związek z cyrkulacją termohalinową Atlantyku Północnego". Przegląd Geograficzny, vol. 88, no. 3, pp. 295-316. https://doi.org/10.7163/PrzG.2016.3.1