Przegląd Geograficzny (2022) tom 94, zeszyt 3
Artykuły
Koncepcja odporności: definicje, interpretacje, podejścia badawcze oraz szkoły myśli
Przegląd Geograficzny (2022) tom 94, zeszyt 3, s. 279-305 | 
Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.3.1
Streszczenie
Celem artykułu jest przegląd definicji odporności, w tym odporności regionalnej i miejskiej, a także identyfikacja najważniejszych interpretacji terminu odporność. Na podstawie przeglądu literatury wskazano na podejścia praktyczne do wzmacniania odporności, podejścia badawcze oraz szkoły myśli. Wyniki przeprowadzonej kwerendy wskazują, że pojęcie odporności regionalnej relatywnie często odnosi się do gospodarki, a odporności miejskiej – do funkcji i systemów oraz do kwestii społecznych. Początkowo w badaniach odporności dominowała interpretacja inżynieryjna, a obecnie stosowane jest głównie ujęcie systemowe odwołujące się do interpretacji ewolucyjnej. Coraz częściej wskazuje się także na zdolności transformacyjne jako cechę kluczową dla budowania odpornych systemów społeczno-ekologicznych. Wśród podejść badawczych należy wymienić podejście równowagowe, systemowe, zależności od ścieżki rozwoju oraz długoterminowe. Zidentyfikowane szkoły myśli obejmują szkołę aglomeracji kapitału ludzkiego, struktury przemysłowej, różnorodności gospodarczej i innowacji, a także odwołującą się do instytucji.
Słowa kluczowe: odporność, definicje, interpretacje, podejścia badawcze, szkoły myśli, region, miasto, przegląd badań
[grzegorz.masik@ug.edu.pl], Department of Socio-Economic Geography, Faculty of Social Sciences University of Gdańsk Bażyńskiego 4, 80-309 Gdańsk: Poland
Cytowanie
APA: Masik, G. (2022). Koncepcja odporności: definicje, interpretacje, podejścia badawcze oraz szkoły myśli. Przegląd Geograficzny, 94(3), 279-305. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.3.1
MLA: Masik, Grzegorz. "Koncepcja odporności: definicje, interpretacje, podejścia badawcze oraz szkoły myśli". Przegląd Geograficzny, vol. 94, no. 3, 2022, pp. 279-305. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.3.1
Chicago: Masik, Grzegorz. "Koncepcja odporności: definicje, interpretacje, podejścia badawcze oraz szkoły myśli". Przegląd Geograficzny 94, no. 3 (2022): 279-305. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.3.1
Harvard: Masik, G. 2022. "Koncepcja odporności: definicje, interpretacje, podejścia badawcze oraz szkoły myśli". Przegląd Geograficzny, vol. 94, no. 3, pp. 279-305. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.3.1
Kierunki zmian ludnościowych w największych miastach Polski w latach 1980‑2020
Przegląd Geograficzny (2022) tom 94, zeszyt 3, s. 307-325 | Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.3.2
Streszczenie
Głównym celem pracy jest identyfikacja kierunków zmian ludnościowych w największych miastach Polski w latach 1980‑2020. Badania przeprowadzono dla 6 miast (Warszawy, Krakowa, Łodzi, Wrocławia, Poznania i Gdańska). Sytuacja ludnościowa dużych miast Polski na przełomie XX i XXI w. ulegała znaczącym zmianom, na co wpłynęły zmieniające się uwarunkowania społeczno-ekonomiczne. Do połowy lat 80. XX w. sytuacja demograficzna w dużych miastach kształtowała się podobnie. Po 1985 r. rozpoczął się okres jej przebudowy. Miasta zaczęły się różnicować w tym zakresie. Wyklarowanie się aktualnego trendu zmian ludnościowych związane jest z dominacją określonego czynnika – dodatniego salda migracji w przypadku miast cechujących się stałym wzrostem liczby ludności, ubytku naturalnego w Łodzi i ujemnego salda migracji w Poznaniu. W miastach tzw. „wielkiej piątki” nadwyżki udziałów ludności występują dla podobnych grup wieku (0‑4, 30‑44 i 65+). Na tym tle wyróżnia się Łódź, w której stopień zaawansowania procesów starzenia się ludności jest najwyższy.
Słowa kluczowe: duże miasta, zmiany ludnościowe, urbanizacja, depopulacja, Polska
[robert.szmytkie@uwr.edu.pl], Uniwersytet Wrocławski, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego
Cytowanie
APA: Szmytkie, R. (2022). Kierunki zmian ludnościowych w największych miastach Polski w latach 1980‑2020. Przegląd Geograficzny, 94(3), 307-325. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.3.2
MLA: Szmytkie, Robert. "Kierunki zmian ludnościowych w największych miastach Polski w latach 1980‑2020". Przegląd Geograficzny, vol. 94, no. 3, 2022, pp. 307-325. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.3.2
Chicago: Szmytkie, Robert. "Kierunki zmian ludnościowych w największych miastach Polski w latach 1980‑2020". Przegląd Geograficzny 94, no. 3 (2022): 307-325. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.3.2
Harvard: Szmytkie, R. 2022. "Kierunki zmian ludnościowych w największych miastach Polski w latach 1980‑2020". Przegląd Geograficzny, vol. 94, no. 3, pp. 307-325. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.3.2
Cyfrowi przedsiębiorcy przemysłu 4.0 w przestrzeni Polski
Przegląd Geograficzny (2022) tom 94, zeszyt 3, s. 327-349 | Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.3.3
Streszczenie
Celem pracy jest poznanie przestrzennego zróżnicowania lokalizacji firm oferujących usługi i produkty zaliczane do heterogenicznej grupy technologii przemysłu 4.0 oraz określenie potencjału poszczególnych obszarów w zakresie możliwości wytworzenia przyszłych skupień tej działalności w Polsce. Identyfikacji skupień dokonano na podstawie wieloetapowej procedury, wykorzystując rozproszone zbiory danych, w oparciu o przeważające kody klasyfikacji działalności gospodarczych i iloraz lokalizacji. Stwierdzono, że cyfrowi przedsiębiorcy wykazują się silną koncentracją w niewielkiej liczbie miast i powiatów, a przede wszystkim w miastach rdzeniowych największych polskich metropolii. Dotyczy to zwłaszcza usług związanych z oprogramowaniem oraz inżynieryjnych a ponadto firm dystrybuujących specjalistyczne maszyny i urządzenia. Największe perspektywy na rozwój w obszarach pozametropolitalnych wykazują podmioty powiązane z produkcją maszyn oraz zajmujące się ich instalowaniem i integracją. Heterogeniczność technologii przemysłu 4.0 sprawia, że miasta i regiony, w oparciu o dobrze rozpoznany własny potencjał mogą eksplorować różne ścieżki rozwoju lokalnego powiązane z tymi technologiami.
Słowa kluczowe: przemysł 4.0, geografia innowacji, sektory zaawansowanej technologii, koncentracja przestrzenna, Polska
[krzysztof.gwosdz@uj.edu.pl], Uniwersytet Jagielloński, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej
[asobala-gwosdz@irmir.pl], Instytut Rozwoju Miast i Regionów
[katarzyna.hetmanczyk@student.uj.edu.pl], Uniwersytet Jagielloński, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej
Cytowanie
APA: Gwosdz, K., Sobala-Gwosdz, A., & Hetmańczyk, K. (2022). Cyfrowi przedsiębiorcy przemysłu 4.0 w przestrzeni Polski. Przegląd Geograficzny, 94(3), 327-349. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.3.3
MLA: Gwosdz, Krzysztof, et al. "Cyfrowi przedsiębiorcy przemysłu 4.0 w przestrzeni Polski". Przegląd Geograficzny, vol. 94, no. 3, 2022, pp. 327-349. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.3.3
Chicago: Gwosdz, Krzysztof, Sobala-Gwosdz, Agnieszka, and Hetmańczyk, Katarzyna. "Cyfrowi przedsiębiorcy przemysłu 4.0 w przestrzeni Polski". Przegląd Geograficzny 94, no. 3 (2022): 327-349. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.3.3
Harvard: Gwosdz, K., Sobala-Gwosdz, A., & Hetmańczyk, K. 2022. "Cyfrowi przedsiębiorcy przemysłu 4.0 w przestrzeni Polski". Przegląd Geograficzny, vol. 94, no. 3, pp. 327-349. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.3.3
Przegląd Geograficzny (2022) tom 94, zeszyt 3, s. 351-371 | Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.3.4
Streszczenie
Głównym celem artykułu jest analiza rozmieszczenia przedsiębiorstw technologicznych w mieście, jak również identyfikacja czynników wpływających na ich lokalizację. Jako przykład zmian zachodzących w przestrzeni miasta w wyniku czwartej rewolucji technologicznej wykorzystana została Warszawa, która może być traktowana jako metropolia o stosunkowo dobrze rozwiniętym ekosystemie startupowym. Analizy pokazały, że podmioty zaangażowane w wytwarzanie i wdrażanie nowych rozwiązań technologicznych lokowały swoją działalność częściej w centralnej część miasta niż w dzielnicach peryferyjnych. Do istotnych czynników ich lokalizacji należały w pierwszej kolejności cechy budynku, w tym w szczególności dostępność powierzchni coworkingowych oferowanych w nowoczesnych budynkach biurowych. Popularnością cieszyły się również jednak budynki mieszkalne, a także starsze obiekty biurowe. Może to wskazywać na poszukiwanie przez przedsiębiorstwa technologiczne – często startupy – lokalizacji o niższych kosztach wynajmu powierzchni, ale zapewniających odpowiednie korzyści urbanizacji związane m.in. z gastronomią (kawiarnie) oraz o dobrej dostępności transportowej, a w szczególności blisko stacji metra. Natomiast efekty aglomeracji związane z bliskością klientów nie miały charakteru lokalnego, ale ogólnomiejski. Podobnie dostępność lotniska nie wpływała w znaczącym stopniu na preferencje lokalizacyjne warszawskich przedsiębiorstw technologicznych.
Słowa kluczowe: przedsiębiorstwa technologiczne, czynniki lokalizacji, ekosystem startupowy, metropolia, Warszawa
[msmetkowski@uw.edu.pl], Uniwersytet Warszawski, Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych
Cytowanie
APA: Smętkowski, M. (2022). „Rewaloryzacja” centrum miasta: tendencje lokalizacyjne przedsiębiorstw technologicznych w skali mikro na przykładzie Warszawy. Przegląd Geograficzny, 94(3), 351-371. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.3.4
MLA: Smętkowski, Maciej. "„Rewaloryzacja” centrum miasta: tendencje lokalizacyjne przedsiębiorstw technologicznych w skali mikro na przykładzie Warszawy". Przegląd Geograficzny, vol. 94, no. 3, 2022, pp. 351-371. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.3.4
Chicago: Smętkowski, Maciej. "„Rewaloryzacja” centrum miasta: tendencje lokalizacyjne przedsiębiorstw technologicznych w skali mikro na przykładzie Warszawy". Przegląd Geograficzny 94, no. 3 (2022): 351-371. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.3.4
Harvard: Smętkowski, M. 2022. "„Rewaloryzacja” centrum miasta: tendencje lokalizacyjne przedsiębiorstw technologicznych w skali mikro na przykładzie Warszawy". Przegląd Geograficzny, vol. 94, no. 3, pp. 351-371. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.3.4
Rozwój sieci szlaków pieszych w Górach Sowich po II wojnie światowej
Przegląd Geograficzny (2022) tom 94, zeszyt 3, s. 373-396 | Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.3.5
Streszczenie
Od 2014 r. ma miejsce gwałtowny rozwój sieci szlaków pieszych w Górach Sowich, będący częścią procesów zachodzących w różnych częściach Sudetów, zwłaszcza Sudetów Środkowych. Zmiany te poddano analizie, wykorzystując m.in. analizę grafów. Określono zmiany stopnia rozwinięcia i spójności sieci szlaków pieszych po II wojnie światowej, prześledzono zasadność wyznaczania tras, biorąc pod uwagę atrakcyjność turystyczną obszaru i rolę pełnioną przez nie w sieci. Długość szlaków pieszych w Górach Sowich w 2022 r. względem 2005 r. wzrosła prawie dwukrotnie przy około trzykrotnym przyroście liczby węzłów i odcinków między nimi. Co prawda w następstwie tych zmian zmniejszyła się nieco spójność sieci, ale wyraźnie poprawiły się możliwości urządzania wędrówek. Można wskazać wiele pozytywnych aspektów rozwoju sieci szlaków w Górach Sowich. Nowe trasy są powiązane z walorami krajoznawczymi, nawiązują do lokalizacji przystanków komunikacji zbiorowej, ale także parkingów u podnóża gór i na przełęczach. Wyraźne jest dążenie do ograniczenia udziału nawierzchni asfaltowej.
Słowa kluczowe: szlaki piesze, zagospodarowanie turystyczne, sieci, grafy, Góry Sowie
[krzysztof.kolodziejczyk@uwr.edu.pl], Uniwersytet Wrocławski, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego
Cytowanie
APA: Kołodziejczyk, K. (2022). Rozwój sieci szlaków pieszych w Górach Sowich po II wojnie światowej. Przegląd Geograficzny, 94(3), 373-396. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.3.5
MLA: Kołodziejczyk, Krzysztof. "Rozwój sieci szlaków pieszych w Górach Sowich po II wojnie światowej". Przegląd Geograficzny, vol. 94, no. 3, 2022, pp. 373-396. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.3.5
Chicago: Kołodziejczyk, Krzysztof. "Rozwój sieci szlaków pieszych w Górach Sowich po II wojnie światowej". Przegląd Geograficzny 94, no. 3 (2022): 373-396. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.3.5
Harvard: Kołodziejczyk, K. 2022. "Rozwój sieci szlaków pieszych w Górach Sowich po II wojnie światowej". Przegląd Geograficzny, vol. 94, no. 3, pp. 373-396. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.3.5
Kronika
Uroczystość odnowienia doktoratu prof. Antoniego Jackowskiego
Przegląd Geograficzny (2022) tom 94, zeszyt 3, s. 399-404 | Pełny tekst
[t.wites@uw.edu.pl], Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych
Cytowanie
APA: Wites, T. (2022). Uroczystość odnowienia doktoratu prof. Antoniego Jackowskiego. Przegląd Geograficzny, 94(3), 399-404. https://doi.org/
MLA: Wites, Tomasz. "Uroczystość odnowienia doktoratu prof. Antoniego Jackowskiego". Przegląd Geograficzny, vol. 94, no. 3, 2022, pp. 399-404. https://doi.org/
Chicago: Wites, Tomasz. "Uroczystość odnowienia doktoratu prof. Antoniego Jackowskiego". Przegląd Geograficzny 94, no. 3 (2022): 399-404. https://doi.org/
Harvard: Wites, T. 2022. "Uroczystość odnowienia doktoratu prof. Antoniego Jackowskiego". Przegląd Geograficzny, vol. 94, no. 3, pp. 399-404. https://doi.org/