Przegląd Geograficzny (2019) tom 91, zeszyt 4
Artykuły
Przegląd Geograficzny (2019) tom 91, zeszyt 4, s. 443-466 | 
Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.1
Streszczenie
Niniejszy artykuł przedstawia granice państwowe, uwzględniając wielowymiarowe współczesne podejścia badawcze, ze szczególnym uwzględnieniem roli geografii. Zaproponowano i omówiono cztery podstawowe funkcje granicy: bariery, peryferia, linię zróżnicowania oraz oś integracji, które mogą tworzyć podstawy cyklu rozwoju granic i obszarów z nimi sąsiadujących. Podkreślono istotę zmienności (pojawianie się i zanikanie granic oraz otwieranie i zamykanie), która jest kluczem do zrozumienia znaczenia i wpływu granic, zarównona krajobraz graniczny, relacje sąsiedzkie (międzynarodowe), jak też na zjawiska społeczno-gospodarcze. Każda zmiana implikuje kolejne przekształcenia funkcjonowania granic oraz obszarów z nimi sąsiadujących. Zakładając podstawowe elementy zmienności granic omówiono też konsekwencje jakie one niosą. W artykule podkreślono ciągłe istnienie potrzeby teoretycznego spojrzenia na granice, obszary z nimi sąsiadujące oraz procesy jakie tam zachodzą. Dotyczy to zarówno zasięgu przestrzennego obszarów przygranicznych, zmieniających się uwarunkowań, konsekwencji i działań. Artykuł jest jednocześnie tekstem wprowadzającym do całego tomu tematycznego Przeglądu Geograficznego, w całości poświęconemu granicom.
Słowa kluczowe: granica państwa, bariera, peryferie, współpraca transgraniczna, Polska, Unia Europejska
[marekw@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN
Cytowanie
APA: Więckowski, M. (2019). Od barier i izolacji do sieci i przestrzeni transgranicznej – konceptualizacja cyklu funkcjonowania granic państwowych. Przegląd Geograficzny, 91(4), 443-466. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.1
MLA: Więckowski, Marek. "Od barier i izolacji do sieci i przestrzeni transgranicznej – konceptualizacja cyklu funkcjonowania granic państwowych". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 4, 2019, pp. 443-466. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.1
Chicago: Więckowski, Marek. "Od barier i izolacji do sieci i przestrzeni transgranicznej – konceptualizacja cyklu funkcjonowania granic państwowych". Przegląd Geograficzny 91, no. 4 (2019): 443-466. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.1
Harvard: Więckowski, M. 2019. "Od barier i izolacji do sieci i przestrzeni transgranicznej – konceptualizacja cyklu funkcjonowania granic państwowych". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 4, pp. 443-466. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.1
Delimitacja przygranicznych obszarów problemowych
Przegląd Geograficzny (2019) tom 91, zeszyt 4, s. 467-486 | Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.2
Streszczenie
Obszary przygraniczne postrzegane są zazwyczaj jako obszary peryferyjne, o niższym stopniu rozwoju gospodarczego. Jednak położenie przygraniczne może przynosić również wymierne korzyści. W niniejszym artykule skupiono uwagę na dwóch elementach: tj. (1) delimitacji obszarów przygranicznych; (2) podziale jednostek, dla których położenie przy granicy państwowej przynosi pozytywne i negatywne skutki gospodarcze. Delimitację przeprowadzono z uwzględnieniem rzeczywistych powiązań gospodarczych. W pierwszym etapie procedura delimitacyjna obejmowała wyznaczenie obszaru przygranicznego, składającego się z pasa dwóch gmin. Drugi etap procedury polegał na eliminowaniu z tego zbioru jednostek o korzystnym położeniu względem ośrodków regionalnych wewnątrz kraju (uznano, że bliskość tych ośrodków niweluje potencjalne negatywne oddziaływanie granicy) oraz o wysokiej wartości eksportu do kraju sąsiedniego (uznano, że są to jednostki, którena położeniu przygranicznym raczej zyskują niż tracą). W ten sposób wyodrębniono gminy przygraniczne-problemowe, które wymagają potencjalnego wsparcia rozwojowego. Obejmują one przede wszystkim obszary leżące wzdłuż granicy z Rosją, Litwą, Białorusią i Słowacją. W największym stopniu na położeniu przygranicznym zyskują gminy leżące wzdłuż granicy polsko-niemieckiej. Autorską propozycję delimitacji przedstawiono na tle innych funkcjonujących podziałów. Przedstawiono również rekomendacje dla polityki rozwoju regionalnego.
Słowa kluczowe: granica, obszary problemowe, handel zagraniczny, dostępność przestrzenna, polityka spójności
[t.komorn@twarda.pan.pl], Institute of Geography and Spatial Organisation, Polish Academy of Sciences Twarda 51/55, 00-818 Warsaw: Poland
[rafwis@twarda.pan.pl], Institute of Geography and Spatial Organization Polish Academy of Sciences, Twarda 51/55, 00‑818 Warszawa, Poland
[andrzej.miszczuk@umcs.pl], Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Wydział Ekonomiczny
Cytowanie
APA: Komornicki, T., Wiśniewski, R., & Miszczuk, A. (2019). Delimitacja przygranicznych obszarów problemowych. Przegląd Geograficzny, 91(4), 467-486. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.2
MLA: Komornicki, Tomasz, et al. "Delimitacja przygranicznych obszarów problemowych". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 4, 2019, pp. 467-486. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.2
Chicago: Komornicki, Tomasz, Wiśniewski, Rafał, and Miszczuk, Andrzej. "Delimitacja przygranicznych obszarów problemowych". Przegląd Geograficzny 91, no. 4 (2019): 467-486. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.2
Harvard: Komornicki, T., Wiśniewski, R., & Miszczuk, A. 2019. "Delimitacja przygranicznych obszarów problemowych". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 4, pp. 467-486. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.2
Przegląd Geograficzny (2019) tom 91, zeszyt 4, s. 487-510 | Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.3
Streszczenie
Głównym celem pracy była identyfikacja wybranych cech zagospodarowania przestrzennego miejsc przekraczania granicy polsko-niemieckiej, a także analiza aktywności gospodarczej w ich najbliższym otoczeniu w warunkach otwartej granicy wewnętrznej UE i strefy Schengen. Inwentaryzacji terenowej poddano zarówno byłe przejścia graniczne zlikwidowane w 2007 r., jak i nowe miejsca umożliwiające przekraczanie granicy oraz ich najbliższe otoczenie (w promieniu 200 m) po polskiej i po niemieckiej stronie. Uzyskane dane pozwoliły zidentyfikować główne prawidłowości w zakresie zachowania infrastruktury granicznej, wykorzystania zabudowań byłych przejść granicznych, a także infrastruktury drogowej oraz liczby i struktury rodzajowej podmiotów gospodarczych. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, iż nowopowstałe po 2007 r. miejsca przekraczania granicy znajdują się głównie na odcinku od Pargowa do wybrzeża Zalewu Szczecińskiego i w okolicach Świnoujścia. Elementy infrastruktury granicznej (np. pasy drogowe do odprawy celnej, budki celników, wiaty) w dalszym ciągu występowały na połowie badanych przejść, a nowe funkcje zabudowań byłych przejść granicznych (głównie handlowo-usługowe) pojawiły się przede wszystkim na tych, które zlokalizowane były w miastach przygranicznych oraz przy połączeniach autostradowych. Natomiast w zakresie aktywności gospodarczej widoczna była wyraźnie większa liczba firm po polskiej stronie, koncentracja w miastach podzielonych oraz dominacja handlu wśród jednostek polskich, a usług zakwaterowania i gastronomii – wśród niemieckich.
Słowa kluczowe: przejście graniczne, pogranicze polsko-niemieckie, inwentaryzacja terenowa, zagospodarowanie przestrzenne, aktywność gospodarcza, granica wewnętrzna Schengen
[sylwia.dolzblasz@ uwr.edu.pl], Institute of Geography and Regional Development, University of Wrocław Kuźnicza 49/55, 50-138 Wrocław: Poland
[krzysztofzelek@op.pl], Uniwersytet Wrocławski, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego
Cytowanie
APA: Dołzbłasz, S., & Zelek, K. (2019). Wybrane cechy zagospodarowania przestrzennego i aktywności gospodarczej w otoczeniu miejsc przekraczania granicy polsko-niemieckiej. Przegląd Geograficzny, 91(4), 487-510. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.3
MLA: Dołzbłasz, Sylwia, and Zelek, Krzysztof. "Wybrane cechy zagospodarowania przestrzennego i aktywności gospodarczej w otoczeniu miejsc przekraczania granicy polsko-niemieckiej". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 4, 2019, pp. 487-510. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.3
Chicago: Dołzbłasz, Sylwia, and Zelek, Krzysztof. "Wybrane cechy zagospodarowania przestrzennego i aktywności gospodarczej w otoczeniu miejsc przekraczania granicy polsko-niemieckiej". Przegląd Geograficzny 91, no. 4 (2019): 487-510. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.3
Harvard: Dołzbłasz, S., & Zelek, K. 2019. "Wybrane cechy zagospodarowania przestrzennego i aktywności gospodarczej w otoczeniu miejsc przekraczania granicy polsko-niemieckiej". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 4, pp. 487-510. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.3
Uwarunkowania i formy instytucjonalnej polsko-czeskiej współpracy transgranicznej
Przegląd Geograficzny (2019) tom 91, zeszyt 4, s. 511-530 | Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.4
Streszczenie
Przemiany społeczno-polityczne w Europie Środkowej po 1989 r. umożliwiły rozwój współpracy transgranicznej Polski z państwami sąsiednimi. Jednym z ważniejszych partnerów współpracy dla polskich samorządów terytorialnych stała się Republika Czeska. Aktualnie pogranicze polsko-czeskie, obok polsko-niemieckiego i polsko-słowackiego, stanowi modelowy przykład innowacyjnej współpracy transgranicznej. Na tym obszarze powstały pierwsze w Polsce euroregiony, a następnie bardziej zaawansowane formy współpracy transgranicznej – europejskie ugrupowania współpracy terytorialnej. Dynamicznie rozwija się współpraca bilateralna poszczególnych samorządów terytorialnych. Wciąż jednak wydaje się, że współpraca transgraniczna w tym regionie posiada niewykorzystany potencjał. Celem niniejszego artykułu była analiza funkcjonujących obecnie na polsko-czeskim pograniczu podmiotów transgranicznych: euroregionów (Nysa, Glacensis, Pradziad, Silesia, Śląsk Cieszyński, Beskidy), europejskich ugrupowań współpracy terytorialnej (Tritia, Novum), wybranych jednostek samorządowych. Analiza podmiotów transgranicznych została przeprowadzona na trzech płaszczyznach: genetycznej, strukturalnej i funkcjonalnej. Dzięki przeprowadzonym badaniom możliwe było przedstawienie podobieństw.
Słowa kluczowe: polsko-czeska współpraca transgraniczna, polsko-czeskie pogranicze, euroregion, europejskie ugrupowanie współpracy terytorialnej
[lukasz.lewkowicz@poczta.umcs.lublin.pl], Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Wydział Politologii i Dziennikarstwa
Cytowanie
APA: Lewkowicz, . (2019). Uwarunkowania i formy instytucjonalnej polsko-czeskiej współpracy transgranicznej. Przegląd Geograficzny, 91(4), 511-530. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.4
MLA: Lewkowicz, Łukasz. "Uwarunkowania i formy instytucjonalnej polsko-czeskiej współpracy transgranicznej". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 4, 2019, pp. 511-530. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.4
Chicago: Lewkowicz, Łukasz. "Uwarunkowania i formy instytucjonalnej polsko-czeskiej współpracy transgranicznej". Przegląd Geograficzny 91, no. 4 (2019): 511-530. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.4
Harvard: Lewkowicz, . 2019. "Uwarunkowania i formy instytucjonalnej polsko-czeskiej współpracy transgranicznej". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 4, pp. 511-530. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.4
Przegląd Geograficzny (2019) tom 91, zeszyt 4, s. 531-551 | Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.5
Streszczenie
W artykule dokonano przeglądu wyników badań dotyczących transgranicznej przestrzeni turystycznej. Niniejsza praca koncentruje się na kształtowaniu transgranicznej przestrzeni turystycznej powiązanej z akwenem Morza Bałtyckiego. Przeanalizowano dostępną literaturę przedmiotu oraz bazy danych. Przeprowadzony przegląd wykazał, że przedmiot badań, jaki stanowią transgraniczna morska i nadmorska przestrzeń turystyczna, jest rzadko opisywany w literaturze, jednakże oddzielne filary koncepcji transgranicznej przestrzeni turystycznej, takie jak np. przestrzeń turystyczna, granice, współpraca transgraniczna oraz integracja transgraniczna, są przedmiotem wielu opracowań. Dodanie do wymienionych powyżej pojęć „morza” jako miejsca realizacji tejże integracji, pozwoli sformułować koncepcję „morskiej transgranicznej przestrzeni turystycznej”.
Słowa kluczowe: morska przestrzeń turystyczna, nadmorska przestrzeń turystyczna, region Morza Bałtyckiego, współpraca transgraniczna, integracja transgraniczna
[d.ceric@twarda.pan.pl], Institute of Geography and Spatial Organisation, Polish Academy of Sciences Twarda 51/55, 00-818 Warsaw: Poland
Cytowanie
APA: Cerić, D. (2019). Transgraniczna przestrzeń turystyczna obszarów morskich i nadmorskich na przykładzie Morza Bałtyckiego – próba wyjaśnienia pojęcia. Przegląd Geograficzny, 91(4), 531-551. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.5
MLA: Cerić, Denis. "Transgraniczna przestrzeń turystyczna obszarów morskich i nadmorskich na przykładzie Morza Bałtyckiego – próba wyjaśnienia pojęcia". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 4, 2019, pp. 531-551. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.5
Chicago: Cerić, Denis. "Transgraniczna przestrzeń turystyczna obszarów morskich i nadmorskich na przykładzie Morza Bałtyckiego – próba wyjaśnienia pojęcia". Przegląd Geograficzny 91, no. 4 (2019): 531-551. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.5
Harvard: Cerić, D. 2019. "Transgraniczna przestrzeń turystyczna obszarów morskich i nadmorskich na przykładzie Morza Bałtyckiego – próba wyjaśnienia pojęcia". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 4, pp. 531-551. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.5
Wybrane aspekty transformacji funkcji i stopnia przenikalności granicy polsko-rosyjskiej
Przegląd Geograficzny (2019) tom 91, zeszyt 4, s. 553-571 | Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.6
Streszczenie
Granica polsko-rosyjska jest granicą wyjątkową, a jej niezwyczajność wynika z roli obwodu kaliningradzkiego względem Rosji kontynentalnej oraz Unii Europejskiej (UE). Charakteryzuje ją znacząca dynamika zmian funkcji i stopnia przenikalności. Niewątpliwie powodów tych transformacji należy poszukiwać w zmiennych relacjach polsko-rosyjskich, ale również unijno-rosyjskich. Odgórne formowanie granicy, powoduje pomijanie jej znaczenia dla mieszkańców pogranicza, zmagających się z brakiem dostępu do stabilnej granicy. Celem niniejszego artykułu jest identyfikacja funkcji i stopnia przenikalności granicy polsko-rosyjskiej w latach 1990–2018.
Słowa kluczowe: granica polsko-rosyjska, przenikalność granicy, funkcja granicy
[geods@ug.edu.pl], Uniwersytet Gdański, Wydział Nauk Społecznych
Cytowanie
APA: Studzińska, D. (2019). Wybrane aspekty transformacji funkcji i stopnia przenikalności granicy polsko-rosyjskiej. Przegląd Geograficzny, 91(4), 553-571. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.6
MLA: Studzińska, Dominika. "Wybrane aspekty transformacji funkcji i stopnia przenikalności granicy polsko-rosyjskiej". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 4, 2019, pp. 553-571. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.6
Chicago: Studzińska, Dominika. "Wybrane aspekty transformacji funkcji i stopnia przenikalności granicy polsko-rosyjskiej". Przegląd Geograficzny 91, no. 4 (2019): 553-571. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.6
Harvard: Studzińska, D. 2019. "Wybrane aspekty transformacji funkcji i stopnia przenikalności granicy polsko-rosyjskiej". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 4, pp. 553-571. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.6
Czynniki rozwoju turystyki przygranicznej na rosyjsko-fińskim pograniczu
Przegląd Geograficzny (2019) tom 91, zeszyt 4, s. 573-587 | Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.7
Streszczenie
W artykule przedstawiono turystykę przygraniczną jako czynnik rozwoju gospodarek regionalnych i lokalnych. Turystyka transgraniczna jest tu rozumiana jako specyficzna, charakterystyczna dla obszarów przygranicznych transgraniczna mobilność turystyczna ludności sąsiadujących państw w różnych celach. Uzasadnienie znaczenia turystyki przygranicznej w rozwoju społeczno-gospodarczym rosyjsko-fińskiej strefy przygranicznej jest celem niniejszego badania. W pierwszej części artykułu zestawiono prace teoretyczne i empiryczne badaczy rosyjskich i zagranicznych w zakresie badanej problematyki. W drugiej części określono i przedstawiono czynniki mające wpływ na charakter i tempo rozwoju turystyki przygranicznej w rosyjsko-fińskiej strefie przygranicznej, jak również zaznaczono ich rolę w przygranicznej mobilności turystycznej na badanym obszarze. W trzecim rozdziale na podstawie danych empirycznych przedstawiona została ocena oraz zbadana specyfika rozwoju turystyki przygranicznej w rosyjsko-fińskiej strefie przygranicznej. Stwierdzono asymetrię we wpływie transgranicznej mobilności turystycznej na aktywizację gospodarek lokalnych na badanym terenie, zaproponowano środki w zakresie stymulowania turystyki przygranicznej fińskich obywateli na terenie rosyjskiej strefy przygranicznej. W części końcowej wskazano, jak przejawia się znaczenie rozwoju turystyki przygranicznej w rozwoju społeczno-gospodarczym rosyjsko-fińskich obszarów przygranicznych jako całości. Jako model wzorcowy przyjęto rosyjsko-fiński obszar przygraniczny składający się z regionów przygranicznych Rosji (obwód murmański, Republika Karelia, obwód leningradzki) oraz Finlandii (Laponia, Ostrobotnia Północna, Kainuu, Karelia Północna i Południowa, Kymenlaakso). Bazę informacyjną stanowiły dane otwartych źródeł internetowych Finlandii i Rosji oraz obserwacje własne autorki.
Słowa kluczowe: turystyka przygraniczna, obszar przygraniczny, transgraniczna mobilność turystyczna, rosyjsko-fińskie pogranicze, Finlandia, Republika Karelii
[svkorka@mail.ru], Karelskie Centrum Naukowe Rosyjskiej Akademii Nauk, Instytut Ekonomii
Cytowanie
APA: Stepanova, S. (2019). Czynniki rozwoju turystyki przygranicznej na rosyjsko-fińskim pograniczu. Przegląd Geograficzny, 91(4), 573-587. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.7
MLA: Stepanova, Svetlana V.. "Czynniki rozwoju turystyki przygranicznej na rosyjsko-fińskim pograniczu". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 4, 2019, pp. 573-587. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.7
Chicago: Stepanova, Svetlana V.. "Czynniki rozwoju turystyki przygranicznej na rosyjsko-fińskim pograniczu". Przegląd Geograficzny 91, no. 4 (2019): 573-587. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.7
Harvard: Stepanova, S. 2019. "Czynniki rozwoju turystyki przygranicznej na rosyjsko-fińskim pograniczu". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 4, pp. 573-587. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.7
Wpływ złagodzenia reżimu granicznego na Białorusi na wielkość ruchu turystycznego – wstęp do badań
Przegląd Geograficzny (2019) tom 91, zeszyt 4, s. 589-608 | Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.8
Streszczenie
W artykule podjęto próbę wypełnienia luki w badaniach zmian reżimu granicy polsko-białoruskiej i ich konsekwencji. Z drugiej strony opracowanie kontynuuje badania dotyczące zmienności granic polskich i ich sąsiadów. W artykule zawarto wyniki analizy zmian uregulowań prawnych, mających wpływ na rozwój zagranicznej turystyki przyjazdowej do Białorusi (takie jak wprowadzenie ruchu bezwizowego oraz stref bezwizowych). Przedstawiono istniejące przejścia graniczne oraz powstawanie nowych, wraz ze specyfiką stref bezwizowych i możliwościami funkcjonowania w nich turystyki. Ukazano także dynamikę natężenia i struktury turystyki przyjazdowejna Białoruś w okresie 2011–2019.
Słowa kluczowe: Polska, Białoruś, granica państwa, ruch graniczny, strefy bezwizowe, reżim graniczny, turystyka
[marekw@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN
[aliaksandrc@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego PAN
Cytowanie
APA: Więckowski, M., & Cyargeenka, A. (2019). Wpływ złagodzenia reżimu granicznego na Białorusi na wielkość ruchu turystycznego – wstęp do badań. Przegląd Geograficzny, 91(4), 589-608. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.8
MLA: Więckowski, Marek, and Cyargeenka, Aliaksandr. "Wpływ złagodzenia reżimu granicznego na Białorusi na wielkość ruchu turystycznego – wstęp do badań". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 4, 2019, pp. 589-608. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.8
Chicago: Więckowski, Marek, and Cyargeenka, Aliaksandr. "Wpływ złagodzenia reżimu granicznego na Białorusi na wielkość ruchu turystycznego – wstęp do badań". Przegląd Geograficzny 91, no. 4 (2019): 589-608. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.8
Harvard: Więckowski, M., & Cyargeenka, A. 2019. "Wpływ złagodzenia reżimu granicznego na Białorusi na wielkość ruchu turystycznego – wstęp do badań". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 4, pp. 589-608. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.8
Wpływ reformy administracyjnej na tożsamość terytorialną mieszkańców północno-wschodniej Polski
Przegląd Geograficzny (2019) tom 91, zeszyt 4, s. 609-630 | Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.9
Streszczenie
Obecny podział administracyjny Polski opiera się w znacznym stopniu o granice narzucone, które dzielą niegdyś spójne regiony. Nowe jednostki administracyjne cechują się znacznym brakiem spójności z ich zasięgiem przestrzennym. W świadomości społecznej nadal funkcjonują jednak granice reliktowe będące wypadkową uwarunkowań historycznych. Problem badawczy wynika z dychotomii między nazwami (toponimią) nadanymi województwom wskutek reformy administracyjnej z roku 1999 a nazwami regionów historycznych. Artykuł przedstawia wybrane wyniki badań empirycznych przeprowadzonych z zastosowaniem kwestionariusza ankiety wśród mieszkańców 71 gmin północno-wschodniej Polski. Nadrzędnym celem pracy było zbadanie wpływu ostatniej reformy administracyjnej na tożsamość regionalną badanej społeczności, ze szczególnym uwzględnieniem Podlasia jako regionu przygranicznego o dużym stopniu zróżnicowania językowego, kulturowego i wyznaniowego. Określono poziom identyfikowania się ankietowanych z różnymi szczeblami i kategoriami podziału przestrzennego. Respondenci silniej identyfikują się z poziomem krajowym (narodowym) i lokalnym (małe ojczyzny) niż z regionalnym, który stanowi dopiero trzeci szczebel w hierarchii poczucia tożsamości z danym obszarem. Tożsamość regionalna ludności zamieszkującej badany obszar budowana jest przede wszystkim w oparciu o współczesne granice regionów administracyjnych.
Słowa kluczowe: region administracyjny, region historyczny, granica, tożsamość terytorialna, pogranicze, Podlasie
[konopski@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN
[rafwis@twarda.pan.pl], Institute of Geography and Spatial Organization Polish Academy of Sciences, Twarda 51/55, 00‑818 Warszawa, Poland
Cytowanie
APA: Konopski, M., & Wiśniewski, R. (2019). Wpływ reformy administracyjnej na tożsamość terytorialną mieszkańców północno-wschodniej Polski. Przegląd Geograficzny, 91(4), 609-630. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.9
MLA: Konopski, Michał, and Wiśniewski, Rafał. "Wpływ reformy administracyjnej na tożsamość terytorialną mieszkańców północno-wschodniej Polski". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 4, 2019, pp. 609-630. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.9
Chicago: Konopski, Michał, and Wiśniewski, Rafał. "Wpływ reformy administracyjnej na tożsamość terytorialną mieszkańców północno-wschodniej Polski". Przegląd Geograficzny 91, no. 4 (2019): 609-630. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.9
Harvard: Konopski, M., & Wiśniewski, R. 2019. "Wpływ reformy administracyjnej na tożsamość terytorialną mieszkańców północno-wschodniej Polski". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 4, pp. 609-630. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.9