Michał Konopski

Streszczenie

Konsekwencje nierówności przestrzennych stanowią zagrożenie dla spójności społecznej oraz niesprawiedliwości i marginalizacji, mogąc przyczyniać się do rozłamów politycznych. Odzwierciedleniem niezadowolenia społecznego jest wzrost znaczenia partii populistycznych i kontestatorskich, skierowanych przeciwko establishmentowi. Artykuł dotyczy problematyki społeczno-ekonomicznych nierówności przestrzennych w skali regionalnej i wynikającej z nich geografii niezadowolenia społeczności, które czują się „pozostawione w tyle”. Dokonano analizy preferencji politycznych porównując ze sobą dwa okręgi wyborcze znajdujące się w obszarach problemowych (cechujących się opóźnieniem urbanizacyjnym – okręg chełmski – i szokiem transformacyjnym – okręg koszaliński). Przeanalizowano wyniki czterech ostatnich wyborów do Sejmu (2011, 2015, 2019, 2023). Rezultaty skonfrontowano z ogólnopolskimi orientacjami politycznymi oraz jednej z najbardziej elitarnych, w domyśle najmniej populistycznej miejscowości w Polsce (okręg poznański). Na tej podstawie można potwierdzić tezę o bardziej populistycznych preferencjach wyborczych ludności obszarów problemowych. Populizm nie zawsze reprezentuje jednak określoną ideologię na osi lewica-prawica i wykazuje potencjał do przyciągania wyborców zarówno w lokalnych środowiskach konserwatywnych, jak i bardziej postępowych. Ugrupowania bardziej wyraziste ideowo, zarówno prawicowe, jak i lewicowe uzyskiwały na obszarach problemowych porównywalne i wyższe od ogólnopolskiego rezultaty w obu typach społeczności. Z kolei partie mainstreamowe zdając sobie sprawę z potencjału ugrupowań populistycznych dostosowują swój program wyborczy by zawalczyć o głosy „niezadowolonych” społeczności obszarów „pozostawionych w tyle”.

Słowa kluczowe: nierówności przestrzenne, geografia niezadowolenia, preferencje wyborcze, obszary problemowe, populizm

Jerzy Bański [jbanski@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN
Mariusz Kowalski [mar.kow@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN
Michał Konopski [konopski@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN

Cytowanie

APA: Bański, J., Kowalski, M., & Konopski, M. (2023). Nierówności przestrzenne a geografia niezadowolenia. Przykład preferencji wyborczych na obszarach problemowych w Polsce. Przegląd Geograficzny, 95(4), 421-446. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.4.4
MLA: Bański, Jerzy, et al. "Nierówności przestrzenne a geografia niezadowolenia. Przykład preferencji wyborczych na obszarach problemowych w Polsce". Przegląd Geograficzny, vol. 95, no. 4, 2023, pp. 421-446. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.4.4
Chicago: Bański, Jerzy, Kowalski, Mariusz, and Konopski, Michał. "Nierówności przestrzenne a geografia niezadowolenia. Przykład preferencji wyborczych na obszarach problemowych w Polsce". Przegląd Geograficzny 95, no. 4 (2023): 421-446. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.4.4
Harvard: Bański, J., Kowalski, M., & Konopski, M. 2023. "Nierówności przestrzenne a geografia niezadowolenia. Przykład preferencji wyborczych na obszarach problemowych w Polsce". Przegląd Geograficzny, vol. 95, no. 4, pp. 421-446. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.4.4

Streszczenie

Obecny podział administracyjny Polski opiera się w znacznym stopniu o granice narzucone, które dzielą niegdyś spójne regiony. Nowe jednostki administracyjne cechują się znacznym brakiem spójności z ich zasięgiem przestrzennym. W świadomości społecznej nadal funkcjonują jednak granice reliktowe będące wypadkową uwarunkowań historycznych. Problem badawczy wynika z dychotomii między nazwami (toponimią) nadanymi województwom wskutek reformy administracyjnej z roku 1999 a nazwami regionów historycznych. Artykuł przedstawia wybrane wyniki badań empirycznych przeprowadzonych z zastosowaniem kwestionariusza ankiety wśród mieszkańców 71 gmin północno-wschodniej Polski. Nadrzędnym celem pracy było zbadanie wpływu ostatniej reformy administracyjnej na tożsamość regionalną badanej społeczności, ze szczególnym uwzględnieniem Podlasia jako regionu przygranicznego o dużym stopniu zróżnicowania językowego, kulturowego i wyznaniowego. Określono poziom identyfikowania się ankietowanych z różnymi szczeblami i kategoriami podziału przestrzennego. Respondenci silniej identyfikują się z poziomem krajowym (narodowym) i lokalnym (małe ojczyzny) niż z regionalnym, który stanowi dopiero trzeci szczebel w hierarchii poczucia tożsamości z danym obszarem. Tożsamość regionalna ludności zamieszkującej badany obszar budowana jest przede wszystkim w oparciu o współczesne granice regionów administracyjnych.

Słowa kluczowe: region administracyjny, region historyczny, granica, tożsamość terytorialna, pogranicze, Podlasie

Michał Konopski [konopski@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN
Rafał Wiśniewski [rafwis@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN

Cytowanie

APA: Konopski, M., & Wiśniewski, R. (2019). Wpływ reformy administracyjnej na tożsamość terytorialną mieszkańców północno-wschodniej Polski. Przegląd Geograficzny, 91(4), 609-630. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.9
MLA: Konopski, Michał, and Wiśniewski, Rafał. "Wpływ reformy administracyjnej na tożsamość terytorialną mieszkańców północno-wschodniej Polski". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 4, 2019, pp. 609-630. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.9
Chicago: Konopski, Michał, and Wiśniewski, Rafał. "Wpływ reformy administracyjnej na tożsamość terytorialną mieszkańców północno-wschodniej Polski". Przegląd Geograficzny 91, no. 4 (2019): 609-630. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.9
Harvard: Konopski, M., & Wiśniewski, R. 2019. "Wpływ reformy administracyjnej na tożsamość terytorialną mieszkańców północno-wschodniej Polski". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 4, pp. 609-630. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.9