Michał Konopski
Articles
Przegląd Geograficzny (2023) tom 95, zeszyt 4, pp. xx
Abstract
W ostatnich latach coraz więcej uwagi naukowców skupia się na społecznych i politycznych konsekwencjach nierówności przestrzennych, które wielokrotnie opisywano jako zagrożenie dla spójności społecznej i rozłamów politycznych oraz jako źródło niesprawiedliwości i marginalizacji. Odzwierciedleniem niezadowolenia społecznego jest wzrost znaczenia partii populistycznych i kontestatorskich, skierowanych przeciwko establishmentowi. Artykuł dotyczy problematyki społeczno-ekonomicznych nierówności przestrzennych w skali regionalnej i wynikającej z nich geografii niezadowolenia społeczności, które czują się "pozostawione w tyle". Scharakteryzowano ewolucję podejść badawczych wobec obszarów problemowych i niezadowolenia społecznego. Następnie dokonano analizy preferencji wyborczych porównując ze sobą dwa okręgi wyborcze znajdujące się w obszarach problemowych - w Polsce północno-zachodniej oraz południowo-wschodniej na podstawie wyników czterech ostatnich wyborów do Sejmu (2011, 2015, 2019, 2023). Rezultaty w tych case studies skonfrontowano z ogólnopolskimi orientacjami politycznymi oraz wynikami z jednej z najbardziej elitarnych, w domyśle najmniej populistycznej miejscowości w Polsce. Na podstawie tych porównań można potwierdzić tezę o bardziej populistycznych preferencjach wyborczych ludności obszarów problemowych. Na polskiej scenie politycznej populizm nie zawsze reprezentuje jednak określoną ideologię na osi lewica-prawica i wykazuje potencjał do przyciągania wyborców, których preferencje wykształciły się zarówno w lokalnych środowiskach konserwatywnych lub bardziej postępowych. Ugrupowania bardziej wyraziste ideowo, zarówno prawicowe, jak i lewicowe uzyskiwały na obszarach problemowych porównywalne i wyższe od ogólnopolskiego rezultaty w obu typach społeczności. Z kolei partie mainstreamowe zdając sobie sprawę z potencjału ugrupowań populistycznych dostosowują swój program wyborczy by zawalczyć o głosy „niezadowolonych” społeczności obszarów „pozostawionych w tyle”.
Keywords: nierówności przestrzenne, geografia niezadowolenia, preferencje wyborcze, obszary problemowe, populizm
[jbanski@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN
[mar.kow@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN
[konopski@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN
Citation
APA: Bański, J., Kowalski, M., & Konopski, M. (2023). Nierówności przestrzenne a geografia niezadowolenia. Przykład preferencji wyborczych na obszarach problemowych w Polsce. Przegląd Geograficzny, 95(4), xx. https://doi.org/
MLA: Bański, Jerzy, et al. "Nierówności przestrzenne a geografia niezadowolenia. Przykład preferencji wyborczych na obszarach problemowych w Polsce". Przegląd Geograficzny, vol. 95, no. 4, 2023, pp. xx. https://doi.org/
Chicago: Bański, Jerzy, Kowalski, Mariusz, and Konopski, Michał. "Nierówności przestrzenne a geografia niezadowolenia. Przykład preferencji wyborczych na obszarach problemowych w Polsce". Przegląd Geograficzny 95, no. 4 (2023): xx. https://doi.org/
Harvard: Bański, J., Kowalski, M., & Konopski, M. 2023. "Nierówności przestrzenne a geografia niezadowolenia. Przykład preferencji wyborczych na obszarach problemowych w Polsce". Przegląd Geograficzny, vol. 95, no. 4, pp. xx. https://doi.org/
Przegląd Geograficzny (2019) tom 91, zeszyt 4, pp. 609-630 | 
Full text
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.9
Abstract
Obecny podział administracyjny Polski opiera się w znacznym stopniu o granice narzucone, które dzielą niegdyś spójne regiony. Nowe jednostki administracyjne cechują się znacznym brakiem spójności z ich zasięgiem przestrzennym. W świadomości społecznej nadal funkcjonują jednak granice reliktowe będące wypadkową uwarunkowań historycznych. Problem badawczy wynika z dychotomii między nazwami (toponimią) nadanymi województwom wskutek reformy administracyjnej z roku 1999 a nazwami regionów historycznych. Artykuł przedstawia wybrane wyniki badań empirycznych przeprowadzonych z zastosowaniem kwestionariusza ankiety wśród mieszkańców 71 gmin północno-wschodniej Polski. Nadrzędnym celem pracy było zbadanie wpływu ostatniej reformy administracyjnej na tożsamość regionalną badanej społeczności, ze szczególnym uwzględnieniem Podlasia jako regionu przygranicznego o dużym stopniu zróżnicowania językowego, kulturowego i wyznaniowego. Określono poziom identyfikowania się ankietowanych z różnymi szczeblami i kategoriami podziału przestrzennego. Respondenci silniej identyfikują się z poziomem krajowym (narodowym) i lokalnym (małe ojczyzny) niż z regionalnym, który stanowi dopiero trzeci szczebel w hierarchii poczucia tożsamości z danym obszarem. Tożsamość regionalna ludności zamieszkującej badany obszar budowana jest przede wszystkim w oparciu o współczesne granice regionów administracyjnych.
Keywords: region administracyjny, region historyczny, granica, tożsamość terytorialna, pogranicze, Podlasie
[konopski@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN
[rafwis@twarda.pan.pl], Institute of Geography and Spatial Organization Polish Academy of Sciences, Twarda 51/55, 00‑818 Warszawa, Poland
Citation
APA: Konopski, M., & Wiśniewski, R. (2019). Wpływ reformy administracyjnej na tożsamość terytorialną mieszkańców północno-wschodniej Polski. Przegląd Geograficzny, 91(4), 609-630. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.9
MLA: Konopski, Michał, and Wiśniewski, Rafał. "Wpływ reformy administracyjnej na tożsamość terytorialną mieszkańców północno-wschodniej Polski". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 4, 2019, pp. 609-630. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.9
Chicago: Konopski, Michał, and Wiśniewski, Rafał. "Wpływ reformy administracyjnej na tożsamość terytorialną mieszkańców północno-wschodniej Polski". Przegląd Geograficzny 91, no. 4 (2019): 609-630. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.9
Harvard: Konopski, M., & Wiśniewski, R. 2019. "Wpływ reformy administracyjnej na tożsamość terytorialną mieszkańców północno-wschodniej Polski". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 4, pp. 609-630. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.9