Przemysław Śleszyński
Kronika
Wspomnienie o Profesorze Grzegorzu Węcławowiczu (1943‑2024)
Przegląd Geograficzny (2024) tom 96, zeszyt 4, s. 517-519 | 
Pełny tekst
Streszczenie
W dniu 12 czerwca 2024 r. odszedł do wieczności prof. dr hab. Grzegorz Węcławowicz, wybitny uczony i geograf, zasłużony dla polskiej i międzynarodowej nauki. Był Mistrzem dla kilku pokoleń badaczy (nie tylko geografów), a jednocześnie Przyjacielem, człowiekiem wielkiej dobroci i gorącego serca, wrażliwym, nieobojętnym na sprawy ludzkie – te publiczne i prywatne, zawsze chętnym do niesienia pomocy. A równocześnie stawiającym wysokie standardy pracy naukowej i kultury osobistej.
Swoje życie zawodowe związał głównie z Instytutem Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN. Tam w 1970 r. rozpoczął studia doktoranckie i ukończył je w 1974 r. rozprawą pt. Struktura przestrzeni społeczno-gospodarczej Warszawy w 1931 i 1970 r. w świetle analizy czynnikowej. Promotorem był prof. Kazimierz Dziewoński. Była to duża zmiana merytoryczna, bowiem primo voto był geomorfologiem (studia na Uniwersytecie Warszawskim 1961‑1966, następnie 1967‑1970 zatrudniony w Instytucie Geografii Wydziału Biologii Nauk i Nauk o Ziemi UW), a praca magisterska (obroniona w 1966 r.) dotyczyła procesów morfologicznych doliny Wisły w holocenie.
Zmiana zainteresowań okazała się wielkim sukcesem naukowym, gdyż będący ledwo po trzydziestce młody doktor z Polski udowodnił, że w ówczesnym kraju komunistycznym w społeczeństwach miejskich występują te same zjawiska i procesy, co w kapitalistycznym Zachodzie. Dotyczyło to m.in. dużych zróżnicowań wewnętrznych w mieście pod względem struktury zawodowej, wykształcenia, jakości mieszkań, prowadzących do mozaikowatości struktury społecznej oraz powstawania obszarów „lepszych” i „gorszych”. Praca ta była przełomowa dla zrozumienia i rozwoju koncepcji tzw. miasta socjalistycznego. Wyniki analiz zostały szybko opublikowane (1975, seria Prace Geograficzne), także w językach angielskim, rosyjskim i włoskim.
Przez kolejne dwie dekady Profesor Węcławowicz głównie kontynuował i pogłębiał swoje zainteresowania dotyczące geografii miast i ludności. W latach 1976‑1977 przebywał na prestiżowym stażu w London School of Economics and Political Science. Nabyte doświadczenia zaowocowały pracą habilitacyjną Struktury społeczno-przestrzenne w miastach Polski, wydaną w 1988 r., w której ugruntował swoją pozycję czołowego badacza w nurcie ekologii miejskiej. Nurt ten na całym świecie był i w zasadzie jest obecnie najważniejszym i najlepiej rozwiniętym w badaniach struktur wewnętrznych miast. Swoją ocenę rozwoju geografii społecznej miast w Polsce podsumował w artykule w Przeglądzie Geograficznym w 2017 r. (Geografia społeczna miast w Polsce).
W 1996 r. dzięki pobytowi w University of Leeds została wydana w UCL Press jedna z Jego najważniejszych i bardzo często przywoływanych prac: Contemporary Poland. Space and Society. Była ona tzw. książką profesorską, a tytuł profesora nauk o Ziemi został przyznany w 1998 r. W pierwszym okresie transformacji monografia ta stała się klasyczną pozycją opisującą procesy przestrzennych przemian społecznych w postkomunistycznym kraju. Na tej podstawie Profesor Węcławowicz opublikował w Wydawnictwie Naukowym PWN podręcznik akademicki Przestrzeń i społeczeństwo współczesnej Polski. Studium z geografii społeczno-gospodarczej (2002), a następnie Geografię społeczną miast. Zróżnicowania społeczno-przestrzenne (2003). Obydwie monografie miały w późniejszym czasie rozszerzone wydania. W 2007 r. ukazała się Geografia społeczna miast. Uwarunkowania społeczno-przestrzenne, a w 2018 r. – Geografia społeczna Polski, będąca ukoronowaniem badań i doświadczeń związanych z tą tematyką. Niestety, przygotowanie kolejnego wydania zatrzymała niespodziewana i bolesna choroba, której nie poddawał się. W ostatnich latach życia interesował się historią geografii ziem polskich, pracował też nad podręcznikiem geografii dla studentów we Francji.
Po 1989, a szczególnie po 2000 r. zainteresowania naukowe Profesora Grzegorza Węcławowicza ewoluowały w stronę praktyczną: rozwoju regionalnego i lokalnego, gospodarki przestrzennej, planowania przestrzennego. W 1993 r. ukazał się pierwszy tom Atlasu Warszawy opracowany na podstawie wyników spisu powszechnego z 1988 r. Oprócz celu naukowego publikacja ta miała też wymiar aplikacyjno-poznawczy dla władz stolicy oraz planistów-urbanistów. Atlas ten, kontynuowany także przez współpracowników, doczekał się 11 tomów. Profesor brał także udział w wielu innych projektach związanych z planowaniem i gospodarką przestrzenną miast. Włączał się wielokrotnie w opracowywanie strategii rozwoju oraz innych dokumentów planistycznych i urbanistycznych, zwłaszcza w Warszawie (Jego głównym „polu” badawczym), a ponadto w Krakowie (udział w przygotowaniu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego), Radomiu oraz kilku innych miastach i gminach. Po roku 2000 brał udział (w tym był kierownikiem polskich zespołów) w kilku dużych międzynarodowych projektach badawczych Unii Europejskiej, poświęconych m.in. restrukturyzacji miast, wykluczeniu społecznemu, dobrym praktykom zarządzania. W roku 2006 brał udział w opracowaniu planu regionalnego Fazzanu w Libii.
W latach 2002‑2006 Profesor Węcławowicz kierował pracami zespołu, który opracował kilka wersji Raportu o stanie zagospodarowania przestrzennego kraju (przyjętego przez Sejm RP w 2007 r.), a w roku 2005 – dokument Studium kierunkowe zagospodarowania przestrzennego obszaru wzdłuż granicy polsko-niemieckiej. Później, w latach 2007‑2011, brał udział w opracowaniu Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 – kluczowego i bardzo wysoko ocenianego dokumentu na temat rozwoju przestrzennego Polski. Opublikowane w 2006 r. pierwsze z opracowań (seria Monografie IGiPZ PAN) na długo stało się jednym z podręczników z zakresu geografii społeczno-ekonomicznej Polski, podkreślającym zwłaszcza rolę „długiego trwania” struktur przestrzennych i regionalnych oraz różnego rodzaju powiązań w systemie człowiek-środowisko.
Kolejnym ważnym nurtem zainteresowań Profesora Węcławowicza była geografia wyborcza. Po 1989 r. był jednym z prekursorów tych badań, w tym w 1998 r. opublikowany został jeden z Atlasów Warszawy nt. wyborów parlamentarnych 1991 i 1993. Zainteresowania te przechodziły z czasem szerzej w geografię polityczną, politologię i geopolitykę, a także w historię, filozofię czy nawet historiografię ulubionych autorów. Profesor był bowiem erudytą, uwielbiał otrzymywać, nabywać i czytać książki, dyskutować, miał swoje poglądy na Polskę, Europę i świat.
W rodzimym Instytucie Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN był współtwórcą największych sukcesów naukowych, eksperckich i organizacyjnych. Dzięki licznym pobytom w kilkunastu krajach posiadał doskonałe kontakty zagraniczne, które owocowały m.in. wymianą doktorantów, współpracą projektową, publikacjami. Szczególnie procentowała Jego wysoka kultura osobista, bezpośredniość, łatwość nawiązywania kontaktów i przyjaźni, uczciwość (nie tylko naukowa), chęć niesienia pomocy, otwarcie na drugiego człowieka, ciekawość świata, ludzi i kultur. Stąd bardzo wielu chciało Go zaprosić do współpracy, w tym prosić o opiekę naukową na początku swej drogi i kariery zawodowej. Wypromował dziesięciu doktorów, spośród których aktualnie jedna osoba posiada tytuł profesora, a dwie stopień doktora habilitowanego. Liczba osób, którym w jakiś sposób pomógł lub wpłynął na drogę naukową i zawodową jest znacznie większa, nie dotyczy tylko warszawskiego Instytutu PAN.
Choć spełniał się w roli organizatora i często lidera różnych inicjatyw, to przez większość kariery zawodowej raczej stronił od stanowisk. Był to zapewne wybór celowy, gdyż dawało Mu to więcej niezależności oraz czas na badania i podróże. W roku 1999 objął funkcję kierownika Zakładu Geografii Miast i Ludności (pełnił ją do 2012 r.), a w latach 2007‑2018 przewodniczył Radzie Naukowej IGiPZ PAN. Był też wieloletnim członkiem Komitetu Nauk Geograficznych PAN, Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, wykładowcą kilku polskich i zagranicznych uczelni, w tym University of Leeds. Przez prawie dwie dekady redagował warszawskie Prace Geograficzne (2001‑2018), a w latach 1993‑2009 wspomniany Atlas Warszawy. Był w zasadzie „stałym” współpracującym ekspertem bardzo wielu instytucji publicznych – naukowych, społecznych, samorządowych.
Współpracował z wieloma organizacjami społecznymi, m.in. Unią Metropolii Polskich i Polskim Towarzystwem Geograficznym. Z tym ostatnim był związany od lat 70. ubiegłego wieku, głównie z Oddziałem Warszawskim, a od lat 90. – Akademickim. W latach 1997‑2000 był Zastępcą Przewodniczącego PTG, a w latach 2000‑2003 zasiadał w Sądzie Koleżeńskim Zarządu Głównego PTG. W roku 2015 został odznaczony Honorowym Dyplomem Komisji Geografii Osadnictwa i Ludności PTG w uznaniu zasług na rzecz rozwoju polskiej geografii osadnictwa i ludności, a w roku 2018 – Medalem 100-lecia PTG. Ponadto w 2023 r. Jego Alma Mater – obecnie Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW, przyznała Mu swe najwyższe wyróżnienie – Medal im. Jerzego Kondrackiego.
Profesor Węcławowicz urodził się 14 listopada 1943 r. w Piasecznie i przez pierwsze lata swego życia wychowywał się w Zalesiu Górnym pod Warszawą. Został pochowany 19 czerwca 2024 r. w pobliskim Piasecznie, w grobie rodzinnym.
[psleszyn@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN
Cytowanie
APA: Śleszyński, P. (2024). Wspomnienie o Profesorze Grzegorzu Węcławowiczu (1943‑2024). Przegląd Geograficzny, 96(4), 517-519. https://doi.org/
MLA: Śleszyński, Przemysław. "Wspomnienie o Profesorze Grzegorzu Węcławowiczu (1943‑2024)". Przegląd Geograficzny, vol. 96, no. 4, 2024, pp. 517-519. https://doi.org/
Chicago: Śleszyński, Przemysław. "Wspomnienie o Profesorze Grzegorzu Węcławowiczu (1943‑2024)". Przegląd Geograficzny 96, no. 4 (2024): 517-519. https://doi.org/
Harvard: Śleszyński, P. 2024. "Wspomnienie o Profesorze Grzegorzu Węcławowiczu (1943‑2024)". Przegląd Geograficzny, vol. 96, no. 4, pp. 517-519. https://doi.org/
Artykuły
Przegląd Geograficzny (2023) tom 95, zeszyt 4, s. 343-367 | Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.4.1
Streszczenie
Celem artykułu jest określenie płaszczyzn problemowo-przedmiotowych dotyczących ujmowania perspektywy prawnej w dyscyplinie geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna. Dla potrzeb realizacji tego celu najpierw wskazano ogólne relacje występujące między naukami geograficznymi i prawnymi. Następnie wyodrębniono i przedstawiono kluczowe nurty teoretyczne, które ułatwiają doprecyzowanie roli wymiaru prawnego w geografii społeczno-ekonomicznej i gospodarce przestrzennej, akcentując i charakteryzując przede wszystkim podejście instytucjonalne i geografię prawną. Następnie wyodrębniono najbardziej istotne tematy, w których występuje związek między wymiarem prawnym a geografią społeczno-ekonomiczną i gospodarką przestrzenną. W kolejnym kroku wyodrębniono dwie grupy zagadnień: te, w których wymiar prawny jest już w literaturze dostrzegany oraz te, w których wymiar prawny nie jest zauważany lub występuje w znikomym stopniu. Do wszystkich wyodrębnionych ten sposób zagadnień dostosowano te gałęzie prawa, które w najszerszym zakresie są z nimi powiązane. Najczęściej powoływaną w tym kontekście gałęzią prawa okazało się prawo administracyjne. W ostatniej części artykułu podjęto próbę określenia kluczowych kierunków przyszłych badań i dyskusji naukowej.
Słowa kluczowe: geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna, prawo, geografia prawna, podejście instytucjonalne, planowanie przestrzenne
[macnowak@zut.edu.pl], West Pomeranian University of Technology in Szczecin, Faculty of Economics, Department of Real Estate Żołnierska 47, 71-210 Szczecin: Poland
[psleszyn@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN
[chur@amu.edu.pl], Institute of Socio-Economic Geography and Space Economy, Adam Mickiewicz University, Fredry 10, 61-701 Poznań, Poland
[m.degor@twarda.pan.pl], Institute of Geography and Spatial Organization Polish Academy of Sciences, Twarda 51/55, 00‑818 Warszawa, Poland
[t.komorn@twarda.pan.pl], Institute of Geography and Spatial Organization Polish Academy of Sciences, Twarda 51/55, 00‑818 Warszawa, Poland
[iwona.sagan@ug.edu.pl], Department of Economic Geography, Faculty of Oceanography and Geography University of Gdańsk Bażyńskiego 4, 80-309 Gdańsk: Poland
[tadek@amu.edu.pl], Adam Mickiewicz University. Poznań. Poland
Cytowanie
APA: Nowak, M., Śleszyński, P., Churski, P., Degórski, M., Komornicki, T., Sagan, I., & Stryjakiewicz, T. (2023). Wymiar prawny w dyscyplinie geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna. Podstawy teoretyczne i zagadnienia badawcze. Przegląd Geograficzny, 95(4), 343-367. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.4.1
MLA: Nowak, Maciej J., et al. "Wymiar prawny w dyscyplinie geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna. Podstawy teoretyczne i zagadnienia badawcze". Przegląd Geograficzny, vol. 95, no. 4, 2023, pp. 343-367. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.4.1
Chicago: Nowak, Maciej J., Śleszyński, Przemysław, Churski, Paweł, Degórski, Marek, Komornicki, Tomasz, Sagan, Iwona, and Stryjakiewicz, Tadeusz. "Wymiar prawny w dyscyplinie geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna. Podstawy teoretyczne i zagadnienia badawcze". Przegląd Geograficzny 95, no. 4 (2023): 343-367. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.4.1
Harvard: Nowak, M., Śleszyński, P., Churski, P., Degórski, M., Komornicki, T., Sagan, I., & Stryjakiewicz, T. 2023. "Wymiar prawny w dyscyplinie geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna. Podstawy teoretyczne i zagadnienia badawcze". Przegląd Geograficzny, vol. 95, no. 4, pp. 343-367. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.4.1
Przegląd Geograficzny (2023) tom 95, zeszyt 1, s. 29-55 | Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.1.2
Streszczenie
Współcześnie obserwowany jest renesans zainteresowania regionem miejskim, w tym miejskimi obszarami funkcjonalnymi (MOF), co wynika ze zmiany dominującego w planowaniu rozwoju regionalnego podejścia administracyjnego i sektorowego na funkcjonalne. W pracy zaprezentowany został przegląd pojęć odnoszonych do MOF i koncepcji pokrewnych oraz metod delimitacji obszarów powiązanych z miastem w literaturze polskiej. Następnie przedstawiona została propozycja nowej delimitacji MOF, która objęła terytorium całego kraju. MOF wyznaczone zostały jako regiony węzłowe na podstawie kryterium powiązań funkcjonalnych – dojazdów do pracy oraz wymiany migracyjnej (zameldowań i wymeldowań ludności), z zastosowaniem dodatkowego kryterium maksymalnej odległości czasowej. Efekty przygotowanego wydzielenia pokazały, że codzienne życie mieszkańców Polski jest zorganizowane w ramach relatywnie dużej liczby zróżnicowanych „mikroregionów”. Liczba sklasyfikowanych MOF (413) jest podobna do liczby powiatów (380), przy czym jednostki te charakteryzują się różną wielkością i zasięgiem przestrzennym. Praca wpisuje się w postulat myślenia kategoriami obszarów funkcjonalnych w planowaniu przestrzennym i strategicznym.
Słowa kluczowe: region miejski, miejskie obszary funkcjonalne (MOF), region węzłowy, delimitacja, powiązania funkcjonalne, zintegrowane podejście zorientowane terytorialnie
[chur@amu.edu.pl], Institute of Socio-Economic Geography and Space Economy, Adam Mickiewicz University, Fredry 10, 61-701 Poznań, Poland
[czeslaw@umk.pl], Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej
[bszyda@umk.pl], Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej
[a_dubownik@umk.pl], Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej
[maciej.pietrzykowski@ue.poznan.pl], Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Instytut Gospodarki Międzynarodowej
[psleszyn@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN
Cytowanie
APA: Churski, P., Adamiak, C., Szyda, B., Dubownik, A., Pietrzykowski, M., & Śleszyński, P. (2023). Nowa delimitacja miejskich obszarów funkcjonalnych w Polsce i jej zastosowanie w praktyce zintegrowanego podejścia terytorialnego (place based approach). Przegląd Geograficzny, 95(1), 29-55. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.1.2
MLA: Churski, Paweł, et al. "Nowa delimitacja miejskich obszarów funkcjonalnych w Polsce i jej zastosowanie w praktyce zintegrowanego podejścia terytorialnego (place based approach)". Przegląd Geograficzny, vol. 95, no. 1, 2023, pp. 29-55. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.1.2
Chicago: Churski, Paweł, Adamiak, Czesław, Szyda, Barbara, Dubownik, Anna, Pietrzykowski, Maciej, and Śleszyński, Przemysław. "Nowa delimitacja miejskich obszarów funkcjonalnych w Polsce i jej zastosowanie w praktyce zintegrowanego podejścia terytorialnego (place based approach)". Przegląd Geograficzny 95, no. 1 (2023): 29-55. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.1.2
Harvard: Churski, P., Adamiak, C., Szyda, B., Dubownik, A., Pietrzykowski, M., & Śleszyński, P. 2023. "Nowa delimitacja miejskich obszarów funkcjonalnych w Polsce i jej zastosowanie w praktyce zintegrowanego podejścia terytorialnego (place based approach)". Przegląd Geograficzny, vol. 95, no. 1, pp. 29-55. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.1.2
Geograficzne badania migracji w Polsce po 1989 r
Przegląd Geograficzny (2021) tom 93, zeszyt 4, s. 605-632 | Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.4.6
Streszczenie
artykule przedstawiono zaktualizowany skrót przeglądu geograficznych badań migracyjnych publikowanych w Polsce po 1989 r., a zamieszczony w raporcie Komitetu Badań nad Migracjami PAN (Horolets et al., 2018). W opracowaniu tym zidentyfikowano około 750 pozycji bibliograficznych z lat 1990‑2017, które przypisano do następujących kategorii: teoria i metodologia geograficznych badań migracyjnych (w tym modelowanie i prognozowanie), migracje wewnętrzne, migracje zewnętrzne (emigracja i imigracja), badania terytoriów zagranicznych, badania migracji historycznych (przed II wojną światową), badania wpływu migracji na rozwój regionalny i lokalny. Nie zajmowano się mobilnością dzienną (dojazdy do pracy, szkół), turystyką (rekreacyjną, biznesową, pielgrzymkową) oraz zagadnieniami etniczności i wielokulturowości. Przegląd badań uzupełniono o najnowsze publikacje (2016‑2020). Wykazano koncentrację badań w kilku ośrodkach (Warszawa – PAN i UW, Opole – kilka jednostek) oraz silne powiązanie badań migracji z zagadnieniami rozwoju lokalnego i regionalnego (zwłaszcza na Śląsku Opolskim).
Słowa kluczowe: geografia migracji, migracje zagraniczne, migracje wewnętrzne, metodologia migracji, badacze migracji, ośrodki badań migracyjnych
[psleszyn@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN
[krystian.heffner@ue.katowice.pl], Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Wydział Ekonomii
[b.solga@po.edu.pl], Politechnika Opolska, Wydział Ekonomii i Zarządzania
[rafwis@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN
Cytowanie
APA: Śleszyński, P., Heffner, K., Solga, B., & Wiśniewski, R. (2021). Geograficzne badania migracji w Polsce po 1989 r.. Przegląd Geograficzny, 93(4), 605-632. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.4.6
MLA: Śleszyński, Przemysław, et al. "Geograficzne badania migracji w Polsce po 1989 r.". Przegląd Geograficzny, vol. 93, no. 4, 2021, pp. 605-632. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.4.6
Chicago: Śleszyński, Przemysław, Heffner, Krystian, Solga, Brygida, and Wiśniewski, Rafał. "Geograficzne badania migracji w Polsce po 1989 r.". Przegląd Geograficzny 93, no. 4 (2021): 605-632. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.4.6
Harvard: Śleszyński, P., Heffner, K., Solga, B., & Wiśniewski, R. 2021. "Geograficzne badania migracji w Polsce po 1989 r.". Przegląd Geograficzny, vol. 93, no. 4, pp. 605-632. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.4.6
Rozwój miast w Polsce a ich położenie względem autostrad i dróg ekspresowych
Przegląd Geograficzny (2021) tom 93, zeszyt 2, s. 233-248 | Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.2.5
Streszczenie
W artykule przedstawiono analizę zmian poziomu rozwoju, jakie zaszły w 913 gminach-miastach w Polsce na tle ich położenia względem korytarzy transportowych. W tym celu wykorzystano bazę danych i wyniki ewaluacji (2004‑2014, 2008‑2018), wykonanych dla potrzeb monitorowania stanu rozwoju miast i prowadzenia polityki regionalnej w tym zakresie. Wartości wskaźników syntetycznych z tych lat porównywano z położeniem względem głównych tras szybkiego ruchu (węzeł, lokalizacja w korytarzu, lokalizacja poza korytarzem) oraz względem dużych ośrodków miejskich (miasta aglomeracyjne i peryferyjne). Badano też zmiany w zaludnieniu w latach 2004‑2018 i do 2030 r. W przypadku dróg wzięto pod uwagę autostrady, drogi ekspresowe i drogi dwujezdniowe o ruchu przyśpieszonym. Wyniki wskazują na pozytywny wpływ położenia przy głównych szlakach komunikacyjnych na poziom rozwoju oraz rosnący dystans rozwojowy miast aglomeracyjnych względem miast peryferyjnych.
Słowa kluczowe: położenie transportowe, sieć transportowa, autostrady i drogi ekspresowe, rozwój miast, syntetyczny wskaźnik rozwoju, rozwój polaryzacyjny
[psleszyn@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN
Cytowanie
APA: Śleszyński, P. (2021). Rozwój miast w Polsce a ich położenie względem autostrad i dróg ekspresowych. Przegląd Geograficzny, 93(2), 233-248. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.2.5
MLA: Śleszyński, Przemysław. "Rozwój miast w Polsce a ich położenie względem autostrad i dróg ekspresowych". Przegląd Geograficzny, vol. 93, no. 2, 2021, pp. 233-248. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.2.5
Chicago: Śleszyński, Przemysław. "Rozwój miast w Polsce a ich położenie względem autostrad i dróg ekspresowych". Przegląd Geograficzny 93, no. 2 (2021): 233-248. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.2.5
Harvard: Śleszyński, P. 2021. "Rozwój miast w Polsce a ich położenie względem autostrad i dróg ekspresowych". Przegląd Geograficzny, vol. 93, no. 2, pp. 233-248. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.2.5
Prognoza demograficzna dla Warszawy
Przegląd Geograficzny (2020) tom 92, zeszyt 4, s. 475-497 | Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2020.4.2
Streszczenie
W artykule przedstawiono założenia i wyniki sześciu wariantów projekcyjnych prognozy demograficznej (scenariuszowej analizy zmian ludnościowych), wykonanej na zlecenie Urzędu m.st. Warszawy (Śleszyński et al. 2019). Analiza ta została oparta na oszacowaniu populacji bazowej na podstawie badań telemetrycznych firmy Orange (wykazały one, że liczba ludności tzw. nocnej jest wyższa o 213 tys. od zameldowanej). Szacunki wykonano dla 18 dzielnic Warszawy w interwale jednorocznym dla lat 2018‑2050 według sześciu przyjętych wariantów (kontynuacyjny, suburbanizacyjny, koncentracyjny, polaryzacyjny, imigracyjny niski, imigracyjny wysoki), różnicowanych zwłaszcza poziomem migracji wewnętrznych i zagranicznych, a uwarunkowanych m.in. modelem rozwoju społeczno-gospodarczego kraju i polityką przestrzenną na obszarze metropolitalnym Warszawy. Oszacowana populacja całej Warszawy w roku 2030 wyniesie 1980‑2132 tys., a w roku 2050 – 1785‑2249 tys. mieszkańców. Najważniejszym wnioskiem poznawczym, mającym silne przełożenie praktyczne, jest zatem brak podstaw do przewidywania silniejszego przyrostu ludnościowego Warszawy w przyszłości. Wynika to zarówno z wyczerpywania się tradycyjnych regionów źródłowych migrantów, jak też poziomu dzietności w mieście, który pomimo relatywnie wysokich wartości na tle innych miast Polski pozostaje na niskim poziomie (nie zapewnia tzw. prostej zastępowalności pokoleń). Wzrost ludnościowy mógłby nastąpić jedynie w przypadku zdecydowanie silniejszej imigracji, niż ma to miejsce obecnie, zarówno wskutek większego drenażu wewnętrznego (kosztem innych miastw kraju), jak też napływu z zagranicy.
Słowa kluczowe: prognoza demograficzna, scenariusze rozwoju demograficznego, rozwój demograficzny, polaryzacja społeczno-ekonomiczna, Warszawa
[psleszyn@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN
[lukaszsebastiankubiak@gmail.com], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego PAN
[eko@twarda.pan.pl], Institute of Geography and Spatial Organization Polish Academy of Sciences Twarda 51/55, 00-818 Warsaw: Poland
Cytowanie
APA: Śleszyński, P., Kubiak, ., & Korcelli-Olejniczak, E. (2020). Prognoza demograficzna dla Warszawy. Przegląd Geograficzny, 92(4), 475-497. https://doi.org/10.7163/PrzG.2020.4.2
MLA: Śleszyński, Przemysław, et al. "Prognoza demograficzna dla Warszawy". Przegląd Geograficzny, vol. 92, no. 4, 2020, pp. 475-497. https://doi.org/10.7163/PrzG.2020.4.2
Chicago: Śleszyński, Przemysław, Kubiak, Łukasz, and Korcelli-Olejniczak, Ewa. "Prognoza demograficzna dla Warszawy". Przegląd Geograficzny 92, no. 4 (2020): 475-497. https://doi.org/10.7163/PrzG.2020.4.2
Harvard: Śleszyński, P., Kubiak, ., & Korcelli-Olejniczak, E. 2020. "Prognoza demograficzna dla Warszawy". Przegląd Geograficzny, vol. 92, no. 4, pp. 475-497. https://doi.org/10.7163/PrzG.2020.4.2