Przegląd Geograficzny (2023) tom 95, zeszyt 1
Artykuły
Przegląd Geograficzny (2023) tom 95, zeszyt 1, s. 5-27 | 
Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.1.1
Streszczenie
Celem artykułu jest charakterystyka wpływu geografii społeczno-ekonomicznej i gospodarki przestrzennej na otoczenie w latach 2017-2021. Dotychczas zagadnienie to nie było badane w odniesieniu do zbioru podmiotów wchodzących w skład dyscypliny nauki administracyjnie wyodrębnionej w 2018 r. Analiza objęła usystematyzowany zbiór szczegółowych informacji na temat działalności praktycznej powstały na potrzeby ewaluacji jakości działalności naukowej. Posłużono się metodą wtórnej analizy jakościowej. Potwierdzono istotną rolę dyscypliny w działaniach na rzecz otoczenia społecznego i gospodarczego, w szczególności w programowaniu interwencji w dziedzinie kapitału terytorialnego i w podnoszeniu prakseologicznej jakości polityki zorientowanej terytorialnie. Dominacja funkcji kulturotwórczej, diagnostycznej i decyzyjnej korespondowała z głównymi atutami stosowanej geografii społeczno-ekonomicznej i gospodarki przestrzennej – terytorialną wrażliwością oraz zdolnościami do integracji wiedzy i koordynacji procesów jej kreacji oraz przepływów. Na płaszczyźnie aplikacyjnej podmioty wykazały się bardzo szerokim zakresem i dużą intensywnością współpracy z innymi dyscyplinami, co wydaje się również dobrze rokować z punktu widzenia integracji tej nowej dyscypliny.
Słowa kluczowe: nauka stosowana, geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna, ewaluacja nauki, Polska
[maciej.tarkowski@ug.edu.pl], Uniwersytet Gdański, Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej
[tomasz.michalski@ug.edu.p], Uniwersytet Gdański, Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej
[marcin.polom@ug.edu.pl], Uniwersytet Gdański, Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej
Cytowanie
APA: Tarkowski, M., Michalski, T., & Połom, M. (2023). Stosowana geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna w świetle trzeciego kryterium ewaluacji jakości działalności naukowej. Przegląd Geograficzny, 95(1), 5-27. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.1.1
MLA: Tarkowski, Maciej, et al. "Stosowana geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna w świetle trzeciego kryterium ewaluacji jakości działalności naukowej". Przegląd Geograficzny, vol. 95, no. 1, 2023, pp. 5-27. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.1.1
Chicago: Tarkowski, Maciej, Michalski, Tomasz, and Połom, Marcin. "Stosowana geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna w świetle trzeciego kryterium ewaluacji jakości działalności naukowej". Przegląd Geograficzny 95, no. 1 (2023): 5-27. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.1.1
Harvard: Tarkowski, M., Michalski, T., & Połom, M. 2023. "Stosowana geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna w świetle trzeciego kryterium ewaluacji jakości działalności naukowej". Przegląd Geograficzny, vol. 95, no. 1, pp. 5-27. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.1.1
Przegląd Geograficzny (2023) tom 95, zeszyt 1, s. 29-55 | Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.1.2
Streszczenie
Współcześnie obserwowany jest renesans zainteresowania regionem miejskim, w tym miejskimi obszarami funkcjonalnymi (MOF), co wynika ze zmiany dominującego w planowaniu rozwoju regionalnego podejścia administracyjnego i sektorowego na funkcjonalne. W pracy zaprezentowany został przegląd pojęć odnoszonych do MOF i koncepcji pokrewnych oraz metod delimitacji obszarów powiązanych z miastem w literaturze polskiej. Następnie przedstawiona została propozycja nowej delimitacji MOF, która objęła terytorium całego kraju. MOF wyznaczone zostały jako regiony węzłowe na podstawie kryterium powiązań funkcjonalnych – dojazdów do pracy oraz wymiany migracyjnej (zameldowań i wymeldowań ludności), z zastosowaniem dodatkowego kryterium maksymalnej odległości czasowej. Efekty przygotowanego wydzielenia pokazały, że codzienne życie mieszkańców Polski jest zorganizowane w ramach relatywnie dużej liczby zróżnicowanych „mikroregionów”. Liczba sklasyfikowanych MOF (413) jest podobna do liczby powiatów (380), przy czym jednostki te charakteryzują się różną wielkością i zasięgiem przestrzennym. Praca wpisuje się w postulat myślenia kategoriami obszarów funkcjonalnych w planowaniu przestrzennym i strategicznym.
Słowa kluczowe: region miejski, miejskie obszary funkcjonalne (MOF), region węzłowy, delimitacja, powiązania funkcjonalne, zintegrowane podejście zorientowane terytorialnie
[chur@amu.edu.pl], Institute of Socio-Economic Geography and Space Economy, Adam Mickiewicz University, Fredry 10, 61-701 Poznań, Poland
[czeslaw@umk.pl], Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej
[bszyda@umk.pl], Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej
[a_dubownik@umk.pl], Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej
[maciej.pietrzykowski@ue.poznan.pl], Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Instytut Gospodarki Międzynarodowej
[psleszyn@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN
Cytowanie
APA: Churski, P., Adamiak, C., Szyda, B., Dubownik, A., Pietrzykowski, M., & Śleszyński, P. (2023). Nowa delimitacja miejskich obszarów funkcjonalnych w Polsce i jej zastosowanie w praktyce zintegrowanego podejścia terytorialnego (place based approach). Przegląd Geograficzny, 95(1), 29-55. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.1.2
MLA: Churski, Paweł, et al. "Nowa delimitacja miejskich obszarów funkcjonalnych w Polsce i jej zastosowanie w praktyce zintegrowanego podejścia terytorialnego (place based approach)". Przegląd Geograficzny, vol. 95, no. 1, 2023, pp. 29-55. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.1.2
Chicago: Churski, Paweł, Adamiak, Czesław, Szyda, Barbara, Dubownik, Anna, Pietrzykowski, Maciej, and Śleszyński, Przemysław. "Nowa delimitacja miejskich obszarów funkcjonalnych w Polsce i jej zastosowanie w praktyce zintegrowanego podejścia terytorialnego (place based approach)". Przegląd Geograficzny 95, no. 1 (2023): 29-55. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.1.2
Harvard: Churski, P., Adamiak, C., Szyda, B., Dubownik, A., Pietrzykowski, M., & Śleszyński, P. 2023. "Nowa delimitacja miejskich obszarów funkcjonalnych w Polsce i jej zastosowanie w praktyce zintegrowanego podejścia terytorialnego (place based approach)". Przegląd Geograficzny, vol. 95, no. 1, pp. 29-55. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.1.2
Trwałość przestrzennego zróżnicowania zachowań wyborczych w krajach Europy Środkowo-Wschodniej
Przegląd Geograficzny (2023) tom 95, zeszyt 1, s. 57-83 | Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.1.3
Streszczenie
Głównym celem opracowania jest identyfikacja głównych zjawisk i procesów związanych z zachowaniami wyborczymi w wybranych krajach Europy Środkowo-Wschodniej (Polska, Rumunia, Litwa) po 1989 r. Jedną z konsekwencji upadku systemu komunistycznego było wprowadzenie instytucji wolnych wyborów. Pomimo dziesięcioleci komunistycznego ujednolicania ujawniły one różnice pod względem sympatii politycznych. Ta zmienność miała również wymiar przestrzenny. Zaznaczyły się przede wszystkim różnice miasto-wieś. Dodatkowo, społeczności związane z sektorem uspołecznionym w rolnictwie różnią się od tych, w których indywidualne rolnictwo przetrwało. Obszary wiejskie o mniejszym udziale funkcji rolniczych (w których zachodzi suburbanizacja lub semiurbanizacja) również wykazują się odrębnymi cechami. Przebadany okres (1990-2018) jest wyraźnie podzielony na dwa podokresy. W pierwszym, obejmującym lata 90. XX w. i kilka pierwszych lat nowego stulecia, sednem konfliktu politycznego był spór między postkomunistyczną lewicą a antykomunistycznymi partiami prawicowymi. W drugim, po 2004 r., wraz z wejściem w dorosłość młodszych roczników oraz postępującymi przemianami politycznymi i społeczno-gospodarczymi, spór ten stracił na znaczeniu. Pojawiły się nowe problemy, zarówno krajowe, jak i bardziej uniwersalne.
Słowa kluczowe: wybory, zachowania wyborcze, przestrzenne zróżnicowanie, granice nieformalne, Europa Środkowo-Wschodnia, Polska, Rumunia, Litwa
[mar.kow@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN
Cytowanie
APA: Kowalski, M. (2023). Trwałość przestrzennego zróżnicowania zachowań wyborczych w krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Przegląd Geograficzny, 95(1), 57-83. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.1.3
MLA: Kowalski, Mariusz. "Trwałość przestrzennego zróżnicowania zachowań wyborczych w krajach Europy Środkowo-Wschodniej". Przegląd Geograficzny, vol. 95, no. 1, 2023, pp. 57-83. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.1.3
Chicago: Kowalski, Mariusz. "Trwałość przestrzennego zróżnicowania zachowań wyborczych w krajach Europy Środkowo-Wschodniej". Przegląd Geograficzny 95, no. 1 (2023): 57-83. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.1.3
Harvard: Kowalski, M. 2023. "Trwałość przestrzennego zróżnicowania zachowań wyborczych w krajach Europy Środkowo-Wschodniej". Przegląd Geograficzny, vol. 95, no. 1, pp. 57-83. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.1.3
Przestrzenne cechy transgranicznej współpracy turystycznej w regionie Morza Bałtyckiego
Przegląd Geograficzny (2023) tom 95, zeszyt 1, s. 85-112 | Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.1.4
Streszczenie
Celem artykułu jest udzielenie odpowiedzi na pytanie: jakie są przestrzenne cechy współpracy w projektach dotyczących turystyki transgranicznej w regionie Morza Bałtyckiego? Korzystając z metod analiz przestrzennych GIS, metod statystycznych oraz analizy dokumentów projektowych, przeprowadzono syntetyczne badania współpracy beneficjentów projektów turystycznych w ramach programów Interreg IV A, B i C w regionie Morza Bałtyckiego. Przedstawiono przestrzenny charakter tej współpracy w formie opisowej i kartograficznej, uwzględniając lokalizacje beneficjentów, wysokości budżetów, rolę w projekcie, koncentrację, powiązania oraz zrealizowane tematy. Od nowego podziału geopolitycznego świata po II wojnie światowej, przez zmiany polityczne zachodzące po zburzeniu muru berlińskiego w 1989 r. do czasów obecnych, w regionie Morza Bałtyckiego można wyróżnić okresy mniej lub bardziej intensywnej współpracy transgranicznej, co jest powiązane ze stopniem otwarcia granic i odpowiada koncepcji bordering – debordering – rebordering. Zaobserwowano, że w fazie debordering (otwarcia granic), która cechuje się intensywną współpracą prowadzącą do integracji i kreowania przestrzeni transgranicznej, występują istotne różnice pomiędzy zachodnią i wschodnią częścią regionu, tzw. „starą“ i „nową“ Europą w niemal wszystkich badanych aspektach. Trwałość „żelaznej kurtyny“, która w drugiej połowie XX w. dzieliła tę części regionu, sugeruje, iż projekty unijne dotychczas nie doprowadziły do znaczącego zniwelowania różnic pomiędzy państwami, które nie współpracowały przez większą część XX w.
Słowa kluczowe: współpraca transgraniczna, przestrzenne cechy współpracy, turystyka, programy Interreg, region Morza Bałtyckiego, koncepcja bordering-debordering-rebordering
[d.ceric@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN
Cytowanie
APA: Cerić, D. (2023). Przestrzenne cechy transgranicznej współpracy turystycznej w regionie Morza Bałtyckiego. Przegląd Geograficzny, 95(1), 85-112. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.1.4
MLA: Cerić, Denis. "Przestrzenne cechy transgranicznej współpracy turystycznej w regionie Morza Bałtyckiego". Przegląd Geograficzny, vol. 95, no. 1, 2023, pp. 85-112. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.1.4
Chicago: Cerić, Denis. "Przestrzenne cechy transgranicznej współpracy turystycznej w regionie Morza Bałtyckiego". Przegląd Geograficzny 95, no. 1 (2023): 85-112. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.1.4
Harvard: Cerić, D. 2023. "Przestrzenne cechy transgranicznej współpracy turystycznej w regionie Morza Bałtyckiego". Przegląd Geograficzny, vol. 95, no. 1, pp. 85-112. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.1.4
Recenzje
Anne Graham, Frédéric Dobruszkes (red.) - Air Transport - A Tourism Perspective
Przegląd Geograficzny (2023) tom 95, zeszyt 1, s. 113-116 | Pełny tekst
[z.taylor@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN
Cytowanie
APA: Taylor, Z. (2023). Anne Graham, Frédéric Dobruszkes (red.) - Air Transport - A Tourism Perspective. Przegląd Geograficzny, 95(1), 113-116. https://doi.org/
MLA: Taylor, Zbigniew. "Anne Graham, Frédéric Dobruszkes (red.) - Air Transport - A Tourism Perspective". Przegląd Geograficzny, vol. 95, no. 1, 2023, pp. 113-116. https://doi.org/
Chicago: Taylor, Zbigniew. "Anne Graham, Frédéric Dobruszkes (red.) - Air Transport - A Tourism Perspective". Przegląd Geograficzny 95, no. 1 (2023): 113-116. https://doi.org/
Harvard: Taylor, Z. 2023. "Anne Graham, Frédéric Dobruszkes (red.) - Air Transport - A Tourism Perspective". Przegląd Geograficzny, vol. 95, no. 1, pp. 113-116. https://doi.org/
Egidio Ivetic – Adriatyk. Morze i jego cywilizacja
Przegląd Geograficzny (2023) tom 95, zeszyt 1, s. 117-119 | Pełny tekst
[origeo@interia.pl], Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Cytowanie
APA: Bożętka, B. (2023). Egidio Ivetic – Adriatyk. Morze i jego cywilizacja. Przegląd Geograficzny, 95(1), 117-119. https://doi.org/
MLA: Bożętka, Barbara. "Egidio Ivetic – Adriatyk. Morze i jego cywilizacja". Przegląd Geograficzny, vol. 95, no. 1, 2023, pp. 117-119. https://doi.org/
Chicago: Bożętka, Barbara. "Egidio Ivetic – Adriatyk. Morze i jego cywilizacja". Przegląd Geograficzny 95, no. 1 (2023): 117-119. https://doi.org/
Harvard: Bożętka, B. 2023. "Egidio Ivetic – Adriatyk. Morze i jego cywilizacja". Przegląd Geograficzny, vol. 95, no. 1, pp. 117-119. https://doi.org/