Bożena Degórska
Artykuły
Mapowanie i ocena usług ekosystemów miejskich w skali ogólnopolskiej
Przegląd Geograficzny (2023) tom 95, zeszyt 2, s. 163-186 | 
Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.2.3
Streszczenie
Koncepcja usług ekosystemowych może przyczynić się do poprawy jakości życia w miastach, jednak niezbędne jest wypracowanie standardowych procedur jej operacjonalizacji, aby było możliwie jej wykorzystanie w praktyce. Celem pracy jest zaprezentowanie rozwiązań metodycznych do oceny i mapowania usług ekosystemów miejskich w skali ogólnopolskiej, w tym metod konstrukcji i charakteryzowania wskaźników. Wybrane przykłady obejmują wszystkie trzy sekcje usług ekosystemowych z klasyfikacji CICES: zaopatrzeniowe, regulacyjne i kulturowe, a także trzy najczęściej oceniane aspekty usług: potencjał, wykorzystanie i niezaspokojone zapotrzebowanie. Podstawową jednostką mapowania był miejski obszar funkcjonalny o statusie obszaru metropolitalnego. Przykładowe wskaźniki obliczono dla wszystkich 20 takich obszarów w Polsce: w całości i w podziale na rdzeń oraz otoczenie. Wyniki pokazują, m.in., że najwyższy potencjał do produkcji żywności ma obszar metropolitalny Lublina, a najmniejszy – Katowic. Z kolei wykorzystanie drzew do oczyszczania powietrza jest najwyższe w Bielsko-Białej, a najniższe w Rzeszowie. Natomiast niezaspokojone zapotrzebowanie na rekreację na łonie przyrody jest siedmiokrotnie wyższe w Częstochowie niż w Olsztynie. Znaczne zróżnicowanie wartości wskaźników między poszczególnymi obszarami metropolitalnymi pokazuje, że mapowanie i ocena usług ekosystemów miejskich w skali krajowej może stanowić dużą wartość przy porównywaniu ośrodków miejskich i jakości życia ich mieszkańców, a także przy sporządzaniu strategii rozwoju obszarów miejskich, w tym koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju.
Słowa kluczowe: usługi ekosystemowe, ekosystemy miejskie, miejskie obszary funkcjonalne, ocena i mapowanie, wskaźniki, Polska
[a.affek@twarda.pan.pl], Institute of Geography and Spatial Organization Polish Academy of Sciences, Twarda 51/55, 00‑818 Warszawa, Poland
[aniak@twarda.pan.pl], Department of Geoecology Institute of Geography and Spatial Organization, Polish Academy of Sciences Twarda 51/55, 00-818 Warsaw: Poland
[eregulska@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN
[j.solon@twarda.pan.pl], Institute of Geography and Spatial Organization Polish Academy of Sciences, Twarda 51/55, 00‑818 Warszawa, Poland
[bodego@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN
[j.wolski@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN
[m.degor@twarda.pan.pl], Institute of Geography and Spatial Organization Polish Academy of Sciences, Twarda 51/55, 00‑818 Warszawa, Poland
Cytowanie
APA: Affek, A., Kowalska, A., Regulska, E., Solon, J., Degórska, B., Wolski, J., & Degórski, M. (2023). Mapowanie i ocena usług ekosystemów miejskich w skali ogólnopolskiej. Przegląd Geograficzny, 95(2), 163-186. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.2.3
MLA: Affek, Andrzej, et al. "Mapowanie i ocena usług ekosystemów miejskich w skali ogólnopolskiej". Przegląd Geograficzny, vol. 95, no. 2, 2023, pp. 163-186. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.2.3
Chicago: Affek, Andrzej, Kowalska, Anna, Regulska, Edyta, Solon, Jerzy, Degórska, Bożena, Wolski, Jacek, and Degórski, Marek. "Mapowanie i ocena usług ekosystemów miejskich w skali ogólnopolskiej". Przegląd Geograficzny 95, no. 2 (2023): 163-186. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.2.3
Harvard: Affek, A., Kowalska, A., Regulska, E., Solon, J., Degórska, B., Wolski, J., & Degórski, M. 2023. "Mapowanie i ocena usług ekosystemów miejskich w skali ogólnopolskiej". Przegląd Geograficzny, vol. 95, no. 2, pp. 163-186. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.2.3
Przegląd Geograficzny (2021) tom 93, zeszyt 4, s. 555-585 | Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.4.4
Streszczenie
Głównym celem przeprowadzonych badań była identyfikacja siły i tendencji wpływu prawa i polityki UE na planowanie przestrzenne i zarządzanie terytorialne państw członkowskich w zakresie wybranych kwestii środowiskowych oraz próba określenia występujących prawidłowości. Uszczegóławiając, pierwszy cel dotyczył wpływu ustawodawstwa, drugi – znaczenia głównych dokumentów UE w odniesieniu do ekologicznych kwestii polityki przestrzennej, trzeci – oceny siły i tendencji oddziaływania środowiskowych priorytetów UE w zakresie: (1) wzmacniania struktur ekologicznych i zasobów kulturowych jako wartości dodanej dla rozwoju, (2) zrównoważonego wzrostu w zakresie promowania bardziej zasobooszczędnej, zielonej (przyjaznej środowisku) i bardziej konkurencyjnej gospodarki. Najwięcej uwagi poświęcono odgórnemu wpływowi UE na planowanie przestrzenne i zarządzanie terytorialne. Podsumowując wyniki badań m.in. sformułowano rekomendacje dotyczące bardziej efektywnego powiązania polityki spójności z planowaniem przestrzennym i zarządzaniem terytorialnym w zakresie ochrony i wzmacniania dziedzictwa naturalnego i kulturowego, wynikające głównie z analizy studiów przypadku w tym zakresie. Stwierdzono, że odgórny wpływ nadal stanowi determinantę oddziaływania prawa i polityki ekologicznej UE na planowanie przestrzenne państw członkowskich w zakresie kwestii środowiskowych. Wpływ prawa zidentyfikowano jako silny, a polityki i dyskursu jako umiarkowany. Artykuł wykonano głównie na podstawie wyników uzyskanych w trakcie realizacji projektu ESPON COMPASS (Comparative Analysis of Territorial Governance and Spatial Planning Systems in Europe).
Słowa kluczowe: polityka środowiskowa UE, europeizacja, planowanie przestrzenne, zarządzanie terytorialne, polityka spójności, Unia Europejska
[bodego@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN
Cytowanie
APA: Degórska, B. (2021). Wpływ prawa i polityki Unii Europejskiej na planowanie przestrzenne i zarządzanie terytorialne państw członkowskich w zakresie wybranych kwestii środowiskowych. Przegląd Geograficzny, 93(4), 555-585. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.4.4
MLA: Degórska, Bożena. "Wpływ prawa i polityki Unii Europejskiej na planowanie przestrzenne i zarządzanie terytorialne państw członkowskich w zakresie wybranych kwestii środowiskowych". Przegląd Geograficzny, vol. 93, no. 4, 2021, pp. 555-585. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.4.4
Chicago: Degórska, Bożena. "Wpływ prawa i polityki Unii Europejskiej na planowanie przestrzenne i zarządzanie terytorialne państw członkowskich w zakresie wybranych kwestii środowiskowych". Przegląd Geograficzny 93, no. 4 (2021): 555-585. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.4.4
Harvard: Degórska, B. 2021. "Wpływ prawa i polityki Unii Europejskiej na planowanie przestrzenne i zarządzanie terytorialne państw członkowskich w zakresie wybranych kwestii środowiskowych". Przegląd Geograficzny, vol. 93, no. 4, pp. 555-585. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.4.4
Całościowe ujęcie krajobrazu, wybrane podejścia i problemy badawcze
Przegląd Geograficzny (2019) tom 91, zeszyt 3, s. 325-347 | Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.3.2
Streszczenie
W ostatnich latach wzrosło w Polsce zainteresowanie krajobrazem. W pewnej mierze wynika to z konieczności wdrażania międzynarodowej i krajowej legislacji, jak i większej świadomości ekologicznej społeczeństwa, co wpływa na postrzeganie krajobrazu jako istotnego elementu dobrostanu człowieka. Jednocześnie systematycznie rośnie interdyscyplinarne zainteresowanie badaniami krajobrazu. Prezentowana praca ma charakter teoretyczny, a jej założeniem jest usystematyzowanie i syntetyczne wyjaśnienie kwestii związanych z całościowym ujęciem krajobrazu. W artykule zaprezentowano: (I) wybrane całościowe podejścia do krajobrazu kulturowego ze szczególnym zwróceniem uwagi na wartości dodane obecnego ujęcia; (II) celowość wyodrębnienia krajobrazu zdewastowanego i istotę jego typologicznej odrębności, jako logicznego wnioskowania z wzajemnego oddziaływania systemu antropogenicznego i przyrodniczego w kształtowaniu się jego właściwości, podkreślając zanik wzorców kulturowych w powstawaniu krajobrazu zdewastowanego; (III) inne od dotychczasowego spojrzenie na podział krajobrazu kulturowego; (IV) zarys problemów badawczych dotyczących problematyki łączności, przepuszczalności i przenikalności, uwzględniając różnice w znaczeniu tych właściwości, których diagnoza jest szczególnie istotna w czasie szybko zachodzącej transformacji przestrzeni.
Słowa kluczowe: krajobraz kulturowy, holizm, relacje człowiek-krajobraz, łączność krajobrazu, przepuszczalność krajobrazu
[bodego@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN
[m.degor@twarda.pan.pl], Institute of Geography and Spatial Organization Polish Academy of Sciences, Twarda 51/55, 00‑818 Warszawa, Poland
Cytowanie
APA: Degórska, B., & Degórski, M. (2019). Całościowe ujęcie krajobrazu, wybrane podejścia i problemy badawcze. Przegląd Geograficzny, 91(3), 325-347. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.3.2
MLA: Degórska, Bożena, and Degórski, Marek. "Całościowe ujęcie krajobrazu, wybrane podejścia i problemy badawcze". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 3, 2019, pp. 325-347. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.3.2
Chicago: Degórska, Bożena, and Degórski, Marek. "Całościowe ujęcie krajobrazu, wybrane podejścia i problemy badawcze". Przegląd Geograficzny 91, no. 3 (2019): 325-347. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.3.2
Harvard: Degórska, B., & Degórski, M. 2019. "Całościowe ujęcie krajobrazu, wybrane podejścia i problemy badawcze". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 3, pp. 325-347. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.3.2