Przegląd Geograficzny (2021) tom 93, zeszyt 4

Abstract

Opracowanie dotyczy zależności między potencjałem klastrowania a tworzonymi strukturami klastrowymi na obszarze Polski. Autorzy porównali poziom koncentracji podmiotów reprezentujących działalności twórcze, wyrażony wielkością wskaźnika lokalizacji (Location Quotient, LQ), z lokalizacją istniejących klastrów kreatywnych w Polsce. Dążono do uzyskania odpowiedzi na następujące pytania: (1) jak przedstawia się rozkład przestrzenny potencjału klastrowania w zakresie działalności twórczych? (2) w jakich gminach zlokalizowane są podmioty wchodzące w skład klastrów kreatywnych? oraz (3) czy struktury klastrowe powstają rzeczywiście na tych obszarach, które dysponują największym potencjałem w tym względzie?

Artykuł składa się z trzech zasadniczych części. W pierwszej autorzy dokonali przeglądu literatury przedmiotu z zakresu klasteringu w obszarze działalności twórczych. Przedstawiono dorobek międzynarodowy oraz zagadnienia już opisane w polskiej literaturze. Kolejną część poświęcono klastrom kreatywnym w Polsce. Zwrócono uwagę m.in. na ich miejsce na tle struktur klastrowych ogółem. Trzecia część poświęcona jest badaniom przeprowadzonym przez autorów. Autorzy określili stopień koncentracji podmiotów działających w segmencie działalności twórczych, jak również przeprowadzili inwentaryzację klastrów działających w tej sferze. Po tak przygotowanej analizie statystycznej i kartograficznej porównano uzyskane dwa obrazy. Praca przedstawia stan na 2019 r.

Keywords: działalności twórcze, klastry kreatywne, klastering, wskaźnik lokalizacji LQ, Polska

Beata Namyślak [beata.namyslak@uwr.edu.pl], Uniwersytet Wrocławski, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego
Waldemar Spallek [waldemar.spallek@uwr.edu.pl], Uniwersytet Wrocławski, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego

Citation

APA: Namyślak, B., & Spallek, W. (2021). Koncentracja przestrzenna działalności twórczych a lokalizacja klastrów kreatywnych w Polsce. Przegląd Geograficzny, 93(4), 515-531. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.4.2
MLA: Namyślak, Beata, and Spallek, Waldemar. "Koncentracja przestrzenna działalności twórczych a lokalizacja klastrów kreatywnych w Polsce". Przegląd Geograficzny, vol. 93, no. 4, 2021, pp. 515-531. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.4.2
Chicago: Namyślak, Beata, and Spallek, Waldemar. "Koncentracja przestrzenna działalności twórczych a lokalizacja klastrów kreatywnych w Polsce". Przegląd Geograficzny 93, no. 4 (2021): 515-531. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.4.2
Harvard: Namyślak, B., & Spallek, W. 2021. "Koncentracja przestrzenna działalności twórczych a lokalizacja klastrów kreatywnych w Polsce". Przegląd Geograficzny, vol. 93, no. 4, pp. 515-531. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.4.2

Abstract

Przełom pierwszej i drugiej dekady XXI w. zapoczątkował okres pozytywnych zmian na rynku usług transportu kolejowego w Polsce. Realizacja projektów modernizacyjnych przyczyniła się do znaczącej poprawy parametrów technicznych wielu linii kolejowych, a działalność spółek samorządowych zmieniła negatywne postrzeganie kolei przez pasażerów. Mimo regularnych wzrostów w statystykach przewozowych, poziom wykorzystania kolei w skali kraju pozostał wciąż na relatywnie niskim poziomie w porównaniu do innych państw Unii Europejskiej. Dlatego też problematyka zachowań transportowych i możliwości kształtowania popytu na transport stała się istotna zarówno z punktu widzenia badań naukowych, jak i działalności praktycznej. Zagadnienia te są jednak wciąż relatywnie słabo rozpoznane, przede wszystkim ze względu na utrudniony dostęp do odpowiednich danych o liczbie pasażerów na poszczególnych odcinkach sieci kolejowej. Niniejszy artykuł stanowi próbę uzupełnienia luki badawczej w tym zakresie na gruncie geografii transportu. Jako cel niniejszego opracowania przyjęto identyfikację prawidłowości w rozkładzie przestrzennym przewozów pasażerskich i jego związków z rozkładem oferty przewozowej. Badanie zostało przeprowadzone dla obszaru województwa dolnośląskiego, którego sieć połączeń pasażerskich tworzy przykład dobrze rozwiniętego i względnie zamkniętego regionalnego systemu transportu kolejowego.

Keywords: transport kolejowy, przewozy pasażerskie, oferta przewozowa, analiza potoków pasażerskich, województwo dolnośląskie

Wojciech Jurkowski [wojciech.jurkowski@uwr.edu.pl], Uniwersytet Wrocławski, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalneg

Citation

APA: Jurkowski, W. (2021). Przewozy pasażerskie w regionalnym systemie transportu kolejowego w województwie dolnośląskim w 2018 r.. Przegląd Geograficzny, 93(4), 533-553. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.4.3
MLA: Jurkowski, Wojciech. "Przewozy pasażerskie w regionalnym systemie transportu kolejowego w województwie dolnośląskim w 2018 r.". Przegląd Geograficzny, vol. 93, no. 4, 2021, pp. 533-553. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.4.3
Chicago: Jurkowski, Wojciech. "Przewozy pasażerskie w regionalnym systemie transportu kolejowego w województwie dolnośląskim w 2018 r.". Przegląd Geograficzny 93, no. 4 (2021): 533-553. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.4.3
Harvard: Jurkowski, W. 2021. "Przewozy pasażerskie w regionalnym systemie transportu kolejowego w województwie dolnośląskim w 2018 r.". Przegląd Geograficzny, vol. 93, no. 4, pp. 533-553. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.4.3

Abstract

Głównym celem przeprowadzonych badań była identyfikacja siły i tendencji wpływu prawa i polityki UE na planowanie przestrzenne i zarządzanie terytorialne państw członkowskich w zakresie wybranych kwestii środowiskowych oraz próba określenia występujących prawidłowości. Uszczegóławiając, pierwszy cel dotyczył wpływu ustawodawstwa, drugi – znaczenia głównych dokumentów UE w odniesieniu do ekologicznych kwestii polityki przestrzennej, trzeci – oceny siły i tendencji oddziaływania środowiskowych priorytetów UE w zakresie: (1) wzmacniania struktur ekologicznych i zasobów kulturowych jako wartości dodanej dla rozwoju, (2) zrównoważonego wzrostu w zakresie promowania bardziej zasobooszczędnej, zielonej (przyjaznej środowisku) i bardziej konkurencyjnej gospodarki. Najwięcej uwagi poświęcono odgórnemu wpływowi UE na planowanie przestrzenne i zarządzanie terytorialne. Podsumowując wyniki badań m.in. sformułowano rekomendacje dotyczące bardziej efektywnego powiązania polityki spójności z planowaniem przestrzennym i zarządzaniem terytorialnym w zakresie ochrony i wzmacniania dziedzictwa naturalnego i kulturowego, wynikające głównie z analizy studiów przypadku w tym zakresie. Stwierdzono, że odgórny wpływ nadal stanowi determinantę oddziaływania prawa i polityki ekologicznej UE na planowanie przestrzenne państw członkowskich w zakresie kwestii środowiskowych. Wpływ prawa zidentyfikowano jako silny, a polityki i dyskursu jako umiarkowany. Artykuł wykonano głównie na podstawie wyników uzyskanych w trakcie realizacji projektu ESPON COMPASS (Comparative Analysis of Territorial Governance and Spatial Planning Systems in Europe).

Keywords: polityka środowiskowa UE, europeizacja, planowanie przestrzenne, zarządzanie terytorialne, polityka spójności, Unia Europejska

Bożena Degórska [bodego@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN

Citation

APA: Degórska, B. (2021). Wpływ prawa i polityki Unii Europejskiej na planowanie przestrzenne i zarządzanie terytorialne państw członkowskich w zakresie wybranych kwestii środowiskowych. Przegląd Geograficzny, 93(4), 555-585. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.4.4
MLA: Degórska, Bożena. "Wpływ prawa i polityki Unii Europejskiej na planowanie przestrzenne i zarządzanie terytorialne państw członkowskich w zakresie wybranych kwestii środowiskowych". Przegląd Geograficzny, vol. 93, no. 4, 2021, pp. 555-585. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.4.4
Chicago: Degórska, Bożena. "Wpływ prawa i polityki Unii Europejskiej na planowanie przestrzenne i zarządzanie terytorialne państw członkowskich w zakresie wybranych kwestii środowiskowych". Przegląd Geograficzny 93, no. 4 (2021): 555-585. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.4.4
Harvard: Degórska, B. 2021. "Wpływ prawa i polityki Unii Europejskiej na planowanie przestrzenne i zarządzanie terytorialne państw członkowskich w zakresie wybranych kwestii środowiskowych". Przegląd Geograficzny, vol. 93, no. 4, pp. 555-585. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.4.4

Abstract

Artykuł zawiera analizę miejsc konfliktu, pamięci i upamiętnienia oraz ocenę krajobrazu miejskiego ruin. Ruiny pełnią w mieście różne funkcje, m.in. materializują miejskie wspomnienia, przekazując w ten sposób społeczny i polityczny komunikat, czasem o ogromnym oddziaływaniu. W artykule przez „ruiny traumatyczne” rozumie się ruiny powstałe na skutek katastrofalnych zdarzeń, takich jak bombardowania, które w odróżnieniu od obiektów ulegających powolnej degradacji, cenione są ze względu na walor historyczny a nie wiek. W większości przypadków ból i chęć odbudowy skłaniają decydentów do zacierania śladów katastrofy, a zachowanie ruin jest z reguły wynikiem spornych decyzji władz lokalnych (Sauvageot, 1995). Traumatyczne ruiny mogą być prawdziwymi miejskimi bliznami, przypominającymi o katastrofie miejscowej ludności. Można je uznać za niezbędny krok w procesie budowania świadomości ryzyka i krzewienia „kultury ryzyka”. Zachowanie traumatycznego śladu katastrofy może być narzędziem budowania odporności miejskiej, poprzez proces nazwany proaktywną formą odporności (Vale i Campanella, 2005).Ten instrument zarządzania ryzykiem wiąże się z poważnymi problemami urbanistycznymi. Czy należy zachować ruiny jako ślady historii i narzędzie zachowania pamięci i zapobiegania zagrożeniom, czy też należy wymazywać traumę, nadając priorytet miejskiej funkcjonalności? I jak zintegrować masywny zrujnowany element z resztą przestrzeni miejskiej? Wiele społeczności lokalnych w różnych krajach decyduje się zachowywać ruiny po tragicznych wydarzeniach. Ustanawiane są określone standardy restauracji i zarządzania, dokonywane są różne wybory estetyczne i techniczne, przyjmowane są różne kryteria dostępu i prezentacji.

Keywords: ryzyko, katastrofa, ruiny, konserwacja, odporność

Antoine Le Blanc [antoine.le-blanc@univ-littoral.fr], Université Littoral Côte d’Opale; Université de Lille, TVES - Territoires Villes Environnement & Société

Citation

APA: Le Blanc, A. (2021). Budowanie odporności: zachowywanie „ruin traumatycznych” w miastach. Przegląd Geograficzny, 93(4), 587-603. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.4.5
MLA: Le Blanc, Antoine. "Budowanie odporności: zachowywanie „ruin traumatycznych” w miastach". Przegląd Geograficzny, vol. 93, no. 4, 2021, pp. 587-603. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.4.5
Chicago: Le Blanc, Antoine. "Budowanie odporności: zachowywanie „ruin traumatycznych” w miastach". Przegląd Geograficzny 93, no. 4 (2021): 587-603. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.4.5
Harvard: Le Blanc, A. 2021. "Budowanie odporności: zachowywanie „ruin traumatycznych” w miastach". Przegląd Geograficzny, vol. 93, no. 4, pp. 587-603. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.4.5

Abstract

artykule przedstawiono zaktualizowany skrót przeglądu geograficznych badań migracyjnych publikowanych w Polsce po 1989 r., a zamieszczony w raporcie Komitetu Badań nad Migracjami PAN (Horolets et al., 2018). W opracowaniu tym zidentyfikowano około 750 pozycji bibliograficznych z lat 1990‑2017, które przypisano do następujących kategorii: teoria i metodologia geograficznych badań migracyjnych (w tym modelowanie i prognozowanie), migracje wewnętrzne, migracje zewnętrzne (emigracja i imigracja), badania terytoriów zagranicznych, badania migracji historycznych (przed II wojną światową), badania wpływu migracji na rozwój regionalny i lokalny. Nie zajmowano się mobilnością dzienną (dojazdy do pracy, szkół), turystyką (rekreacyjną, biznesową, pielgrzymkową) oraz zagadnieniami etniczności i wielokulturowości. Przegląd badań uzupełniono o najnowsze publikacje (2016‑2020). Wykazano koncentrację badań w kilku ośrodkach (Warszawa – PAN i UW, Opole – kilka jednostek) oraz silne powiązanie badań migracji z zagadnieniami rozwoju lokalnego i regionalnego (zwłaszcza na Śląsku Opolskim).

Keywords: geografia migracji, migracje zagraniczne, migracje wewnętrzne, metodologia migracji, badacze migracji, ośrodki badań migracyjnych

Przemysław Śleszyński [psleszyn@twarda.pan.pl], Institute of Geography and Spatial Organization Polish Academy of Sciences, Twarda 51/55, 00‑818 Warszawa, Poland
Krystian Heffner [krystian.heffner@ue.katowice.pl], Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Wydział Ekonomii
Brygida Solga [b.solga@po.edu.pl], Politechnika Opolska, Wydział Ekonomii i Zarządzania
Rafał Wiśniewski [rafwis@twarda.pan.pl], Institute of Geography and Spatial Organization Polish Academy of Sciences, Twarda 51/55, 00‑818 Warszawa, Poland

Citation

APA: Śleszyński, P., Heffner, K., Solga, B., & Wiśniewski, R. (2021). Geograficzne badania migracji w Polsce po 1989 r.. Przegląd Geograficzny, 93(4), 605-632. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.4.6
MLA: Śleszyński, Przemysław, et al. "Geograficzne badania migracji w Polsce po 1989 r.". Przegląd Geograficzny, vol. 93, no. 4, 2021, pp. 605-632. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.4.6
Chicago: Śleszyński, Przemysław, Heffner, Krystian, Solga, Brygida, and Wiśniewski, Rafał. "Geograficzne badania migracji w Polsce po 1989 r.". Przegląd Geograficzny 93, no. 4 (2021): 605-632. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.4.6
Harvard: Śleszyński, P., Heffner, K., Solga, B., & Wiśniewski, R. 2021. "Geograficzne badania migracji w Polsce po 1989 r.". Przegląd Geograficzny, vol. 93, no. 4, pp. 605-632. https://doi.org/10.7163/PrzG.2021.4.6