Przegląd Geograficzny (2017) tom 89, zeszyt 3

Streszczenie Celem pracy było wydzielenie na obszarze Polski regionów o podobnej długości i zmienności okresu występowania ujemnej temperatury powietrza. Materiały źródłowe stanowiły średnie miesięczne oraz średnie dobowe wartości temperatury powietrza z 36 stacji IMGW-PIB z okresu od października do kwietnia, w latach od 1960/61 do 2014/15. Do wyznaczenia okresu z temperaturą powietrza poniżej 0°C i jego charakterystyki posłużono się dwiema metodami: tradycyjną, opartą na analizie średniej miesięcznej temperatury (Gumińskiego) oraz przy zastosowaniu temperatury średniej dobowej. Analizowano daty początku i końca, a także długość okresu z ujemną temperaturą. Zastosowana analiza skupień pozwoliła na wyodrębnienie trzech regionów: zachodniego, środkowego i wschodniego. Stwierdzono, że średnia miesięczna temperatura powietrza najlepiej odzwierciedla długość termicznej zimy w regionie środkowym. W regionach zachodnim i wschodnim do wyznaczania termicznej zimy należałoby stosować średnie dobowe wartości temperatury.

Słowa kluczowe: ujemna temperatura powietrza, początek, koniec i długość zimy, analiza skupień, trend

Małgorzata Czarnecka, West Pomeranian University of Technology Department of Meteorology and Climatology Papieża Pawła VI 3A, 71-459 Szczecin: Poland
Jadwiga Nidzgorska-Lencewicz, West Pomeranian University of Technology Department of Meteorology and Climatology Papieża Pawła VI 3A, 71-459 Szczecin: Poland

Cytowanie

APA: Czarnecka, M., & Nidzgorska-Lencewicz, J. (2017). Regiony termicznej zimy w Polsce. Przegląd Geograficzny, 89(3), 377-389. https://doi.org/10.7163/PrzG.2017.3.2
MLA: Czarnecka, Małgorzata, and Nidzgorska-Lencewicz, Jadwiga. "Regiony termicznej zimy w Polsce". Przegląd Geograficzny, vol. 89, no. 3, 2017, pp. 377-389. https://doi.org/10.7163/PrzG.2017.3.2
Chicago: Czarnecka, Małgorzata, and Nidzgorska-Lencewicz, Jadwiga. "Regiony termicznej zimy w Polsce". Przegląd Geograficzny 89, no. 3 (2017): 377-389. https://doi.org/10.7163/PrzG.2017.3.2
Harvard: Czarnecka, M., & Nidzgorska-Lencewicz, J. 2017. "Regiony termicznej zimy w Polsce". Przegląd Geograficzny, vol. 89, no. 3, pp. 377-389. https://doi.org/10.7163/PrzG.2017.3.2

Streszczenie Na przykładzie zbiorników zaporowych górnej Wołgi przedstawiono problem zmian właściwości fizyczno-chemicznych wody, zawiesiny i osadów dennych w profilu podłużnym zbiorników funkcjonujących w układzie kaskadowym. Wykazano, że również takie zbiorniki zachowują charakterystyczną trójdzielność, wyrażoną obecnością strefy rzecznej, przejściowej i jeziornej. Duża energia i siła erozyjna wód poniżej kolejnych zapór upodabnia te odcinki do stref rzecznych zbiorników funkcjonujących samodzielnie. Trójdzielność zbiorników widoczna jest przede wszystkim w zróżnicowaniu właściwości osadów dennych, mniej wyraźnie zaznacza się w odniesieniu do cech fizyczno-chemicznych wody. Podobny skład i wielkość mineralizacji wód powyżej i poniżej zapór świadczy jednak o istnieniu ciągłości hydrochemicznej między zbiornikami. Wyniki badań zbiorników tworzących Kaskadę Górnej Wołgi wykazały, że tworzą one spójny system, funkcjonujący jako swego rodzaju kontinuum zbiorników.

Słowa kluczowe: kaskada zbiorników zaporowych, nieciąłość rzeki, rumowisko rzeczne, górna Wołga, Rosja

Piotr Gierszewski [piotr.gierszewski@geopan.torun.pl], Institute of Geography and Spatial Organization Polish Academy of Sciences, Kopernika 19, 87-100 Toruń, Poland
Jarosław Kordowski [jaroslaw.kordowski@geopan.torun.pl], Institute of Geography and Spatial Organization Polish Academy of Sciences, Kopernika 19, 87-100 Toruń, Poland

Cytowanie

APA: Gierszewski, P., Zakonnov, V., Kaszubski, M., & Kordowski, J. (2017). Transformacja właściwości wody i osadów w profilu podłużnym zbiorników zaporowych Kaskady Górnej Wołgi*. Przegląd Geograficzny, 89(3), 391-412. https://doi.org/10.7163/PrzG.2017.3.3
MLA: Gierszewski, Piotr, et al. "Transformacja właściwości wody i osadów w profilu podłużnym zbiorników zaporowych Kaskady Górnej Wołgi*". Przegląd Geograficzny, vol. 89, no. 3, 2017, pp. 391-412. https://doi.org/10.7163/PrzG.2017.3.3
Chicago: Gierszewski, Piotr, Zakonnov, Viktor V., Kaszubski, Michał, and Kordowski, Jarosław. "Transformacja właściwości wody i osadów w profilu podłużnym zbiorników zaporowych Kaskady Górnej Wołgi*". Przegląd Geograficzny 89, no. 3 (2017): 391-412. https://doi.org/10.7163/PrzG.2017.3.3
Harvard: Gierszewski, P., Zakonnov, V., Kaszubski, M., & Kordowski, J. 2017. "Transformacja właściwości wody i osadów w profilu podłużnym zbiorników zaporowych Kaskady Górnej Wołgi*". Przegląd Geograficzny, vol. 89, no. 3, pp. 391-412. https://doi.org/10.7163/PrzG.2017.3.3

Streszczenie W opracowaniu przeprowadzono analizę współzmienności charakterystycznych odpływów jednostkowych (Wq, Sq, Nq) z wybranych zlewni obszaru Polski i natężenia Oscylacji Północnoatlantyckiej, wyrażonego w postaci zimowego indeksu NAO Hurrella. Materiał analityczny stanowiły szeregi przepływów dobowych na 40 posterunkach wodowskazowych, zlokalizowanych na takiej samej liczbie polskich rzek w latach 1951-2010. Siłę współzmienności określono za pomocą współczynników korelacji liniowej Pearsona. Inercję odpływu względem zmian NAO oceniono poprzez współczynnik kroskorelacji, obliczony dla szeregów przesuniętych względem siebie o stały przedział czasu równy 1 rok (indeks NAO Hurrella w danym roku korelowano z charakterystycznymi odpływami jednostkowymi w roku następnym). Statystyczną istotność uzyskanych współczynników korelacji i kroskorelacji każdorazowo zbadano testem t-Studenta (na poziomie  = 0,05). Dokonano również oceny wpływu zmian Oscylacji Północnoatlantyckiej na zmienność średniego ważonego odpływu jednostkowego na obszarze Polski (Sqwag).

Słowa kluczowe: Oscylacja Północnoatlantycka, charakterystyczne odpływy jednostkowe, Polska

Cytowanie

APA: Stanisławczyk, B. (2017). Wieloletnia dynamika odpływów charakterystycznych z wybranych zlewni Polski w świetle zmian indeksu NAO. Przegląd Geograficzny, 89(3), 413-428. https://doi.org/10.7163/PrzG.2017.3.4
MLA: Stanisławczyk, Beata. "Wieloletnia dynamika odpływów charakterystycznych z wybranych zlewni Polski w świetle zmian indeksu NAO". Przegląd Geograficzny, vol. 89, no. 3, 2017, pp. 413-428. https://doi.org/10.7163/PrzG.2017.3.4
Chicago: Stanisławczyk, Beata. "Wieloletnia dynamika odpływów charakterystycznych z wybranych zlewni Polski w świetle zmian indeksu NAO". Przegląd Geograficzny 89, no. 3 (2017): 413-428. https://doi.org/10.7163/PrzG.2017.3.4
Harvard: Stanisławczyk, B. 2017. "Wieloletnia dynamika odpływów charakterystycznych z wybranych zlewni Polski w świetle zmian indeksu NAO". Przegląd Geograficzny, vol. 89, no. 3, pp. 413-428. https://doi.org/10.7163/PrzG.2017.3.4

Streszczenie W pracy podjęto próbę oszacowania przepływów o określonym prawdopodobieństwie wystąpienia w zlewni Potoku Służewieckiego w Warszawie za pomocą dynamicznego modelu SWMM (Storm Water Management Model) oraz konceptualnego modelu SBUH (Santa Barbara Urban Hydrograph). Przeprowadzono ocenę zgodności przepływów obliczonych za pomocą różnych modeli w czterech przekrojach obliczeniowych. Relatywnie dobrą zgodność uzyskano jedynie dla dwóch zlewni cząstkowych, o małej powierzchni. Przedstawiono również wyniki weryfikacji wyżej wymienionych modeli w małej zlewni miejskiej, zlokalizowanej w Baltimore (Stany Zjednoczone).

Słowa kluczowe: zlewnia miejska, przepływy, model SBUH, model SWMM, czas koncentracji, czas krytyczny opadu

Cytowanie

APA: Barszcz, M. (2017). Porównanie przepływów o określonym prawdopodobieństwie wystąpienia obliczonych w zlewni miejskiej za pomocą modeli SWMM i SBUH. Przegląd Geograficzny, 89(3), 429-449. https://doi.org/10.7163/PrzG.2017.3.5
MLA: Barszcz, Mariusz. "Porównanie przepływów o określonym prawdopodobieństwie wystąpienia obliczonych w zlewni miejskiej za pomocą modeli SWMM i SBUH". Przegląd Geograficzny, vol. 89, no. 3, 2017, pp. 429-449. https://doi.org/10.7163/PrzG.2017.3.5
Chicago: Barszcz, Mariusz. "Porównanie przepływów o określonym prawdopodobieństwie wystąpienia obliczonych w zlewni miejskiej za pomocą modeli SWMM i SBUH". Przegląd Geograficzny 89, no. 3 (2017): 429-449. https://doi.org/10.7163/PrzG.2017.3.5
Harvard: Barszcz, M. 2017. "Porównanie przepływów o określonym prawdopodobieństwie wystąpienia obliczonych w zlewni miejskiej za pomocą modeli SWMM i SBUH". Przegląd Geograficzny, vol. 89, no. 3, pp. 429-449. https://doi.org/10.7163/PrzG.2017.3.5

Streszczenie Celem pracy jest określenie, jaki wpływ na zmiany hydrograficzne mokradeł miała wieloletnia działalność człowieka. Pod uwagę były brane takie aspekty antropopresji jak rozwój sieci melioracyjnej, wydobycie torfu czy renaturyzacja. Do badań wybrano Torfowisko Pobłockie oraz Kurze Grzędy. Głównymi materiałami źródłowymi były mapy historyczne z ostatniego stulecia, a także współczesne mapy topograficzne i tematyczne. Uzupełnieniem prac kameralnych były badania terenowe z 2013 r., weryfikujące istniejącą sieć hydrograficzną i urządzenia hydrotechniczne na obszarze opracowania. Stwierdzono, że największy wpływ na analizowane podmokłości w przeszłości miało powstanie sieci melioracyjnych, których gęstość początkowo zwiększała się, a obecnie obserwuje się zmniejszenie się liczby rowów. Zauważa się próbę przywracania na obu torfowiskach naturalnych warunków wodnych za pomocą zabiegów ochronnych.

Słowa kluczowe: mokradła, torfowiska, obieg wody, sieć hydrograficzna, rowy melioracyjne, drenaż

Roman Cieśliński [georc@univ.gda.pl], Uniwersytet Gdański, Wydział Oceanografii i Geografii

Cytowanie

APA: Sikora, M., & Cieśliński, R. (2017). Wpływ działalności człowieka na zmiany hydrograficzne wybranych mokradeł. Przegląd Geograficzny, 89(3), 451-466. https://doi.org/10.7163/PrzG.2017.3.6
MLA: Sikora, Magda, and Cieśliński, Roman. "Wpływ działalności człowieka na zmiany hydrograficzne wybranych mokradeł". Przegląd Geograficzny, vol. 89, no. 3, 2017, pp. 451-466. https://doi.org/10.7163/PrzG.2017.3.6
Chicago: Sikora, Magda, and Cieśliński, Roman. "Wpływ działalności człowieka na zmiany hydrograficzne wybranych mokradeł". Przegląd Geograficzny 89, no. 3 (2017): 451-466. https://doi.org/10.7163/PrzG.2017.3.6
Harvard: Sikora, M., & Cieśliński, R. 2017. "Wpływ działalności człowieka na zmiany hydrograficzne wybranych mokradeł". Przegląd Geograficzny, vol. 89, no. 3, pp. 451-466. https://doi.org/10.7163/PrzG.2017.3.6

Streszczenie

W pracy przedstawiono typowe przypadki konstruktorskiej działalności bobrów w dolinach Małej Panwi i Liswarty oraz ich dopływów. Przeprowadzone badania wskazują, że bobry chętniej zasiedlają małe rzeki 3-4 rzędu niż rzeki główne. Najliczniejsze ślady działalności bobrów zaobserwowano na zalesionych odcinkach dolin Leńcy i Olszynki, gdzie gryzonie przekształciły 28-35% długości koryt rzecznych. Interesującym, niemal symbolicznym przypadkiem jest „naprawa” przez bobry grobli ziemnych starych stawów antropogenicznych i utworzenie w ich miejscu stawów bobrowych.

Słowa kluczowe: bobry, tamy bobrowe, dawne obiekty hydrotechniczne, Mała Panew, Liswarta

Ireneusz Malik, University of Silesia , Earth Sciences Faculty, ul Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec, Poland

Cytowanie

APA: Fajer, M., Malik, I., Waga, J., Wistuba, M., & Woskowicz-Ślęzak, B. (2017). Współczesne wykorzystanie przez bobra europejskiego Castor fiber antropogenicznie przekształconych dolin rzecznych (przykłady z Równiny Opolskiej i Wyżyny Woźnicko-Wieluńskiej). Przegląd Geograficzny, 89(3), 467-489. https://doi.org/10.7163/PrzG.2017.3.7
MLA: Fajer, Maria, et al. "Współczesne wykorzystanie przez bobra europejskiego Castor fiber antropogenicznie przekształconych dolin rzecznych (przykłady z Równiny Opolskiej i Wyżyny Woźnicko-Wieluńskiej)". Przegląd Geograficzny, vol. 89, no. 3, 2017, pp. 467-489. https://doi.org/10.7163/PrzG.2017.3.7
Chicago: Fajer, Maria, Malik, Ireneusz, Waga, Jan Maciej, Wistuba, Małgorzata, and Woskowicz-Ślęzak, Beata. "Współczesne wykorzystanie przez bobra europejskiego Castor fiber antropogenicznie przekształconych dolin rzecznych (przykłady z Równiny Opolskiej i Wyżyny Woźnicko-Wieluńskiej)". Przegląd Geograficzny 89, no. 3 (2017): 467-489. https://doi.org/10.7163/PrzG.2017.3.7
Harvard: Fajer, M., Malik, I., Waga, J., Wistuba, M., & Woskowicz-Ślęzak, B. 2017. "Współczesne wykorzystanie przez bobra europejskiego Castor fiber antropogenicznie przekształconych dolin rzecznych (przykłady z Równiny Opolskiej i Wyżyny Woźnicko-Wieluńskiej)". Przegląd Geograficzny, vol. 89, no. 3, pp. 467-489. https://doi.org/10.7163/PrzG.2017.3.7

Streszczenie W artykule przedstawiono zarys badań struktury termicznej i pokrywy lodowej jezior w polskich Tatrach w ciągu dwóch ostatnich wieków. Na podstawie wyselekcjonowanego materiału źródłowego prześledzono ewolucję poglądów różnych badaczy. Pozwoliło to na wyodrębnienie 5 okresów badań, o różnym nasileniu i jakości prowadzonych prac. W podsumowaniu artykułu autor stawia kilka pytań związanych z rozszerzeniem zakresu współczesnych badań o inne jeziora znajdujące się na północnych i południowych stokach Tatr, co byłoby korzystne dla analizy już uzyskanych wyników odnoszących się do termiki i zlodzenia wód Morskiego Oka.

Słowa kluczowe: hydrologia, historia, góry wysokie, Karpaty, Europa Środkowo-Wschodnia

Cytowanie

APA: Szumny, M. (2017). Zarys rozwoju badań termiki wód i pokrywy lodowej jezior w polskich Tatrach. Przegląd Geograficzny, 89(3), 491-512. https://doi.org/10.7163/PrzG.2017.3.8
MLA: Szumny, Mirosław. "Zarys rozwoju badań termiki wód i pokrywy lodowej jezior w polskich Tatrach". Przegląd Geograficzny, vol. 89, no. 3, 2017, pp. 491-512. https://doi.org/10.7163/PrzG.2017.3.8
Chicago: Szumny, Mirosław. "Zarys rozwoju badań termiki wód i pokrywy lodowej jezior w polskich Tatrach". Przegląd Geograficzny 89, no. 3 (2017): 491-512. https://doi.org/10.7163/PrzG.2017.3.8
Harvard: Szumny, M. 2017. "Zarys rozwoju badań termiki wód i pokrywy lodowej jezior w polskich Tatrach". Przegląd Geograficzny, vol. 89, no. 3, pp. 491-512. https://doi.org/10.7163/PrzG.2017.3.8