Przegląd Geograficzny (2022) tom 94, zeszyt 1

Streszczenie

artykule dokonano przeglądu literatury omawiającej problematykę sztucznego zasilania polskich brzegów morskich. Uporządkowano i wykorzystano informacje z różnych źródeł o przebiegu prac ochronnych wykonywanych metodą sztucznego zasilania w latach 1980‑2014. Stosowana na świecie od wielu lat, w Polsce znalazła szerokie zastosowanie od końca lat 80. ubiegłego wieku. W okresie 1980‑2014 na polskich brzegach morskich i na brzegach zalewów odłożono łącznie około 32,2 mln m³ materiału osadowego. Odbudowano strefę brzegową, w tym plaże i wydmy, ważne z punktu widzenia kształtowania i wykorzystania przestrzeni nadmorskiej. Działania te powstrzymały brzeg przed erozją, która postępuje nadal, kosztem odkładanego osadu piaszczystego, co wymaga dalszej kontynuacji prac. Szczególną uwagę poświęcono pracom zasileniowym prowadzonym na Półwyspie Helskim, dla którego po intensywnych sztormach na przełomie 1988 i 1989 r. istniało realne zagrożenie przerwania w jego części nasadowej i centralnej. W okresie 1989‑1993 zrealizowano masowe sztuczne zasilanie, które powstrzymało dalszą erozję brzegów półwyspu. Średnioroczne zasilanie wynosiło 1,24 mln m³. Zastosowanie metody sztucznego zasilania przez zwiększenie parametrów morfologicznych wydm i plaż pozwoliło na szybkie zabezpieczenie zagrożonych odcinków. Po okresie masowego zasilania od 1994 r. prowadzone jest zasilanie wyrównawcze, którego wielkość zależy od intensywności oddziaływania hydrodynamicznego w strefie brzegowej. W analizowanym okresie ponad 50% całej objętości sztucznego zasilania polskich brzegów morskich przypadła na odmorskie brzegi Półwyspu Helskiego. Zgromadzony materiał pomiarowy pozwolił na ocenę morfodynamiki brzegów półwyspu w warunkach realizacji Programu ochrony brzegów morskich przez pryzmat zmian kubatury osadów zgromadzonych na odcinkach brzegu zasilanych materiałem ze złóż podmorskich oraz jego stabilności w warunkach zachodzących zmian klimatu. Prezentowany artykuł omawia również propozycje zasad i warunków realizacji ochrony polskich brzegów morskich metodą sztucznego zasilania.

Słowa kluczowe: sztuczne zasilanie, brzeg morski, erozja, deficyt osadów strefy brzegowej, kubatura osadów

Helena Boniecka [helena.boniecka@im.umg.edu.pl], Uniwersytet Morski w Gdyni, Instytut Morski

Cytowanie

APA: Boniecka, H. (2022). Współczesne doświadczenia i trendy w stosowaniu sztucznego zasilania polskich brzegów morskich i zalewów ze szczególnym uwzględnieniem Półwyspu Helskiego. Przegląd Geograficzny, 94(1), 31-57. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.1.2
MLA: Boniecka, Helena. "Współczesne doświadczenia i trendy w stosowaniu sztucznego zasilania polskich brzegów morskich i zalewów ze szczególnym uwzględnieniem Półwyspu Helskiego". Przegląd Geograficzny, vol. 94, no. 1, 2022, pp. 31-57. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.1.2
Chicago: Boniecka, Helena. "Współczesne doświadczenia i trendy w stosowaniu sztucznego zasilania polskich brzegów morskich i zalewów ze szczególnym uwzględnieniem Półwyspu Helskiego". Przegląd Geograficzny 94, no. 1 (2022): 31-57. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.1.2
Harvard: Boniecka, H. 2022. "Współczesne doświadczenia i trendy w stosowaniu sztucznego zasilania polskich brzegów morskich i zalewów ze szczególnym uwzględnieniem Półwyspu Helskiego". Przegląd Geograficzny, vol. 94, no. 1, pp. 31-57. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.1.2

Streszczenie

Od stycznia 2020 r. w środkowej części Mierzei Wiślanej powstaje kanał żeglugowy, dla którego buduje się falochrony wychodzące w Zalew Wiślany i w Zatokę Gdańską. W pracy przedstawiono wyniki badań terenowych nad dynamiką tej części mierzei w latach 2003‑2020 w warunkach naturalnego rozwoju brzegu. Środkowy odcinek brzegu Mierzei Wiślanej to odcinek akumulacyjny. Odbudowę wydm zapewnia przeważający transport osadu po plaży przez wiatr z kierunku SW-W. Dynamika zmian plaż i wydm w skali wielolecia nie jest duża. Plaże nie ulegają trwałej erozji, a położenie podstawy wydm zmienia się od -2 do 1 m/r. W krótkich okresach po największych spiętrzeniach sztormowych erozja wydm jest znacznie większa. Dochodzi do 4‑6 m. W pracy analizowano współczesną dynamikę brzegu i nadbrzeża tego odcinka w okresie 2003‑2020. Na tej podstawie przedstawiono prawdopodobne tempo i kierunek zmian brzegu: plaż i wydm po obu stronach realizowanej inwestycji. Falochrony osłaniające kanał od strony morza spowodują przerwanie transportu eolicznego w kierunku wschodnim. Przy zachodnim falochronie nastąpi przyrost szerokości plaży i rozwój nowej wydmy przedniej. Po stronie wschodniej będzie następowała znacznie szybsza erozja plaż i wydm niż prognozowana w raportach przygotowanych przed budową przekopu. Powodem będzie ujemny bilans osadu w strefie plaży. Brak dostaw osadu spowoduje po każdym sztormie z poziomem morza H>1 m erozję wydm o 2‑5 m. Tempo dalszego cofania będzie uzależnione od liczby pojawiających się w okresie jesienno-zimowym spiętrzeń, w tym przy wyższym od 1 m poziomie morza. Ich prawdopodobieństwo w Gdańsku w XXI w. jest sześciokrotnie wyższe niż w wieku XX. Pogłębiające się uwarunkowania erozyjne brzegu będą sięgać do Krynicy Morskiej, gdzie odbudowa wydm po sztormach była dotychczas związana z transportem osadu z kierunku zachodniego.

Słowa kluczowe: dynamika plaż, rozwój wydm, erozja sztormowa, akumulacja eoliczna, przekop Mierzei Wiślanej

Tomasz Arkadiusz Łabuz [tomasz.labuz@usz.edu.pl], Uniwersytet Szczeciński, Instytut Nauk o Morzu i Środowisku

Cytowanie

APA: Łabuz, T. (2022). Współczesna dynamika plaż i wydm w środkowej części Mierzei Wiślanej oraz prognoza ich zmian po wykonaniu falochronów kanału. Przegląd Geograficzny, 94(1), 59-85. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.1.3
MLA: Łabuz, Tomasz Arkadiusz. "Współczesna dynamika plaż i wydm w środkowej części Mierzei Wiślanej oraz prognoza ich zmian po wykonaniu falochronów kanału". Przegląd Geograficzny, vol. 94, no. 1, 2022, pp. 59-85. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.1.3
Chicago: Łabuz, Tomasz Arkadiusz. "Współczesna dynamika plaż i wydm w środkowej części Mierzei Wiślanej oraz prognoza ich zmian po wykonaniu falochronów kanału". Przegląd Geograficzny 94, no. 1 (2022): 59-85. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.1.3
Harvard: Łabuz, T. 2022. "Współczesna dynamika plaż i wydm w środkowej części Mierzei Wiślanej oraz prognoza ich zmian po wykonaniu falochronów kanału". Przegląd Geograficzny, vol. 94, no. 1, pp. 59-85. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.1.3

Streszczenie

W artykule przedstawiono porównanie wyników obliczeń zasobów energii wiatru na podstawie pomiarów na stacjach meteorologicznych oraz wyników modelu meteorologicznego COSMO w trzech podstawowych rozdzielczościach za lata 2011- 2019. Stwierdzono, że wykorzystanie zarchiwizowanych wyników analiz modeli meteorologicznych, w tym zwłaszcza pracujących w dużej rozdzielczości przestrzennej, pozwala na ocenę zasobów energii analogicznie, jak wykorzystywane do tego celu rezultaty pomiarów na stacjach meteorologicznych. Na potrzeby inwestycyjne zaproponowano obliczenia zasobów energii wiatru na większych wysokościach

Słowa kluczowe: nergia wiatru, model meteorologiczny, rozdzielczość siatki obliczeniowej, profil prędkości wiatru

Andrzej Mazur [andrzej.mazur@imgw.pl], Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy

Cytowanie

APA: Mazur, A. (2022). Określenie zasobów energii wiatru w Polsce z wykorzystaniem rezultatów numerycznych modeli meteorologicznych. Przegląd Geograficzny, 94(1), 87-102. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.1.4
MLA: Mazur, Andrzej. "Określenie zasobów energii wiatru w Polsce z wykorzystaniem rezultatów numerycznych modeli meteorologicznych". Przegląd Geograficzny, vol. 94, no. 1, 2022, pp. 87-102. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.1.4
Chicago: Mazur, Andrzej. "Określenie zasobów energii wiatru w Polsce z wykorzystaniem rezultatów numerycznych modeli meteorologicznych". Przegląd Geograficzny 94, no. 1 (2022): 87-102. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.1.4
Harvard: Mazur, A. 2022. "Określenie zasobów energii wiatru w Polsce z wykorzystaniem rezultatów numerycznych modeli meteorologicznych". Przegląd Geograficzny, vol. 94, no. 1, pp. 87-102. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.1.4

Streszczenie

Lasy w Polsce, poza pełnieniem funkcji gospodarczych, są miejscem wypoczynku i rekreacji. Szczególną formą rekreacji jest nielegalna turystyka zmotoryzowana, polegająca na wjazdach do lasów samochodami typu off-road, quadami oraz motocyklami crossowymi i enduro. W artykule przeanalizowano rozkład przestrzenny tego zjawiska, jego nasilenie i charakter, oceniono skuteczność istniejących narzędzi walki z procederem oraz przedstawiono proponowane przez leśników rozwiązania mające na celu zarówno przeciwdziałanie łamaniu prawa, jak i znalezienie kompromisu dla spełniania potrzeb różnych grup użytkowników lasu. Dane uzyskano poprzez realizację badań ankietowych z nadleśnictwami. Spośród 332 nadleśnictw, które odesłały ankietę, zdecydowana większość (86,45%) odnotowuje takie wjazdy, najczęściej realizowane motocyklami i quadami, nieco rzadziej samochodami terenowymi. Stanowią one jednocześnie 66,74% ogółu nadleśnictw w Polsce. Zjawisko nielegalnej turystyki zmotoryzowanej w lasach dość równomiernie dotyczy całej Polski, będąc dla niektórych nadleśnictw jednym z najważniejszych problemów. Spośród 287 nadleśnictw dotkniętych tym problemem 90,59% ocenia go jako nasilający się lub pozostający na tym samym poziomie. Sprawcami są pojedyncze osoby, jak i grupy osób (z dominacją pierwszego), przy czym jednoznacznie przeważają osoby miejscowe. 42,86% respondentów za nieskuteczne uznało przepisy prawne odnoszące się do sytuacji nielegalnych wjazdów do lasu, jako przyczyny wskazując zbyt niskie kary i zbyt małe uprawnienia Straży Leśnej.

Słowa kluczowe: turystyka zmotoryzowana, turystyka w lasach, obszary cenne przyrodniczo, Lasy Państwowe, Polska

Dagmara Chylińska [dagmara.chylinska@uwr.edu.pl], Uniwersytet Wrocławski, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego
Krzysztof Kołodziejczyk [krzysztof.kolodziejczyk@uwr.edu.pl], Uniwersytet Wrocławski, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego

Cytowanie

APA: Chylińska, D., & Kołodziejczyk, K. (2022). Nielegalna turystyka zmotoryzowana na terenie Lasów Państwowych w Polsce. Przegląd Geograficzny, 94(1), 103-132. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.1.5
MLA: Chylińska, Dagmara, and Kołodziejczyk, Krzysztof. "Nielegalna turystyka zmotoryzowana na terenie Lasów Państwowych w Polsce". Przegląd Geograficzny, vol. 94, no. 1, 2022, pp. 103-132. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.1.5
Chicago: Chylińska, Dagmara, and Kołodziejczyk, Krzysztof. "Nielegalna turystyka zmotoryzowana na terenie Lasów Państwowych w Polsce". Przegląd Geograficzny 94, no. 1 (2022): 103-132. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.1.5
Harvard: Chylińska, D., & Kołodziejczyk, K. 2022. "Nielegalna turystyka zmotoryzowana na terenie Lasów Państwowych w Polsce". Przegląd Geograficzny, vol. 94, no. 1, pp. 103-132. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.1.5

Streszczenie

Wspomnienie o Profesorze Leszku Starklu

Zofia Rączkowska [raczk@zg.pan.krakow.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN
Adam Kotarba [kotarba@zg.pan.krakow.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN

Cytowanie

APA: Rączkowska, Z., & Kotarba, A. (2022). Leszek Starkel (1931‑2021). Przegląd Geograficzny, 94(1), 133-136. https://doi.org/
MLA: Rączkowska, Zofia, and Kotarba, Adam. "Leszek Starkel (1931‑2021)". Przegląd Geograficzny, vol. 94, no. 1, 2022, pp. 133-136. https://doi.org/
Chicago: Rączkowska, Zofia, and Kotarba, Adam. "Leszek Starkel (1931‑2021)". Przegląd Geograficzny 94, no. 1 (2022): 133-136. https://doi.org/
Harvard: Rączkowska, Z., & Kotarba, A. 2022. "Leszek Starkel (1931‑2021)". Przegląd Geograficzny, vol. 94, no. 1, pp. 133-136. https://doi.org/