Przegląd Geograficzny (2019) tom 91, zeszyt 3

Abstract

The aim of this theoretical work is to systemize and synthesize selected issues related to the approach to landscape. Presented here are: 1) selected holistic approaches to the cultural landscape, with particular attention paid to the added value of the current approach; 2) the rationale behind the devastated landscape being assigned to a separate category, rather than considered under the “cultural landscape” heading – and the essence of the associated typological separateness, as a logical inference from the interaction of the anthropogenic and natural systems in the formation of landscape properties, which emphasises the disappearance of cultural patterns as a devastated landscape is created; 3) an outline of research themes pertaining to landscape connectivity and permeability, as well as inter-penetration, with parallel depiction of substantive premises underpinning a somewhat different treatment of these properties. Given the progressive withdrawal of the term natural landscape, and also taking account of the category of cultural landscape and the level of anthropogenic pressure, the authors propose the division of the landscape into 3 categories: primary, cultural and devastated. This denotes an intentional separation and distinguishing of the devastated landscape, with the addition of this category justified in terms of the disappearance of cultural patterns that the formation of such a landscape entails.

Keywords: krajobraz kulturowy, holizm, relacje człowiek-krajobraz, łączność krajobrazu, przepuszczalność krajobrazu

Bożena Degórska [bodego@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN
Marek Degórski [m.degor@twarda.pan.pl], Institute of Geography and Spatial Organization Polish Academy of Sciences, Twarda 51/55, 00‑818 Warszawa, Poland

Citation

APA: Degórska, B., & Degórski, M. (2019). Całościowe ujęcie krajobrazu, wybrane podejścia i problemy badawcze. Przegląd Geograficzny, 91(3), 325-347. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.3.2
MLA: Degórska, Bożena, and Degórski, Marek. "Całościowe ujęcie krajobrazu, wybrane podejścia i problemy badawcze". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 3, 2019, pp. 325-347. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.3.2
Chicago: Degórska, Bożena, and Degórski, Marek. "Całościowe ujęcie krajobrazu, wybrane podejścia i problemy badawcze". Przegląd Geograficzny 91, no. 3 (2019): 325-347. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.3.2
Harvard: Degórska, B., & Degórski, M. 2019. "Całościowe ujęcie krajobrazu, wybrane podejścia i problemy badawcze". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 3, pp. 325-347. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.3.2

Abstract

We studied the effects of landscape structure and agricultural land-use on ground beetles (Carabidae) in a temperate farmland mosaic and homogeneous landscape. The research was carried out at twelve research sites located in two regional units, i.e. (a) the northern part of mesoregion 842.72 West Lake District in the macroregion of the Lithuanian Lake District and (b) in the southern part of mesoregion 313.44 Damnicka Upland, within the macroregion of the Koszalin Coastland. By administrative division, these positions are respectively: in the gmina of Dubeninki, voivodeship of Warmian-Masury (Rogajny and Łoje), and in the gmina of Przerośl in Podlasie voivodeship (Rakówek) – hereinafter referred to collectively as the “Dubeninki area”; as well as in the gmina of Potęgowo in the Pomeranian Voivodship (villages of Wieliszewo, Malczkowo, Darżyno and Darżynko – hereinafter referred to as the “Potęgowo area”). Four of the research sites were located in fields of large area, and four in complexes of small fields subject to traditional cultivation. The faunistic data comes from 12 transects (6 for each regional unit and 3 for each field type – large-area fields and complexes of small fields) using standard trapping methods (Barber˙s traps). A set of landscape-structure indicators adapted to the local scale of the study was then applied. Results point to a relationship between the structure of the landscape, the expressed number of patches of plant communities, the diversity of vegetation in the surroundings and the presence of trees in the landscape, and species richness and diversity of ground beetles. Where agricultural areas nevertheless have a diversified landscape these are characterised by greater species richness of Carabidae than homogeneous areas. Furthermore, the shorter the distance to the nearest tree, the greater the species richness and diversity of Carabidae. However, soil type, as well as soil diversity, at a study site and its vicinity are not found to exert a direct impact on the species richness of Carabidae. Different soil types may be characterised by similar grain size, and thus similar humidity conditions and soil reaction, with these in turn determining other habitat conditions of importance to the studied taxon.

Keywords: wielkoobszarowa gospodarka rolna, uprawy tradycyjne, użytkowanie ziemi, Polska Północna

Jerzy Solon [j.solon@twarda.pan.pl], Institute of Geography and Spatial Organization Polish Academy of Sciences, Twarda 51/55, 00‑818 Warszawa, Poland
Edyta Regulska [eregulska@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN

Citation

APA: Solon, J., & Regulska, E. (2019). Wpływ zróżnicowania użytkowania krajobrazowego na cechy zgrupowań biegaczowatych (Coleoptera: Carabidae) obszarów rolnych. Przegląd Geograficzny, 91(3), 349-364. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.3.3
MLA: Solon, Jerzy, and Regulska, Edyta. "Wpływ zróżnicowania użytkowania krajobrazowego na cechy zgrupowań biegaczowatych (Coleoptera: Carabidae) obszarów rolnych". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 3, 2019, pp. 349-364. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.3.3
Chicago: Solon, Jerzy, and Regulska, Edyta. "Wpływ zróżnicowania użytkowania krajobrazowego na cechy zgrupowań biegaczowatych (Coleoptera: Carabidae) obszarów rolnych". Przegląd Geograficzny 91, no. 3 (2019): 349-364. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.3.3
Harvard: Solon, J., & Regulska, E. 2019. "Wpływ zróżnicowania użytkowania krajobrazowego na cechy zgrupowań biegaczowatych (Coleoptera: Carabidae) obszarów rolnych". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 3, pp. 349-364. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.3.3

Abstract

Człowiek przekształca krajobraz dla realizacji swoich potrzeb, ale jednocześnie zasoby i walory krajobrazu wpływają na samopoczucie i charakter działalności człowieka. W tych wzajemnie uwarunkowanych oddziaływaniach kluczową rolę odgrywają dwa procesy: percepcja i projekcja krajobrazu. W artykule zaprezentowano: (1) przegląd teorii, które odegrały kluczową rolę w rozwoju wiedzy na temat percepcji krajobrazu; (2) podstawy projekcji krajobrazu, jako logicznej, kreatywnej kontynuacji procesów percepcji; (3) zarys teorii fizjonomicznej struktury krajobrazu oraz możliwości jej praktycznych zastosowań; (4) wyniki pierwszych badań społecznych dotyczących oczekiwanej jakości krajobrazu. Percepcja krajobrazu to odbieranie bodźców z otaczającej przestrzeni za pomocą zmysłów; to złożony proces poznawczy, w wyniku którego w umyśle człowieka powstaje obraz środowiska jego życia. Projekcja krajobrazu służy przede wszystkim opartemu na wiedzy przekształcaniu systemów krajobrazowych w sposób odpowiadający wzrastającym wymogom społecznym, dotyczącym życia w środowisku o jak najwyższej jakości. Projekcja krajobrazu może też służyć kreacji artystycznej, ogromnie ważnej dla rozwoju dziedzictwa kulturowego. Poznaniu procesów projekcji krajobrazu poświęcono dotąd niewiele prac naukowych. Jest to interesujące, perspektywiczne pole badawcze, które może w przyszłości doprowadzić do powstania rodziny teorii projekcji przestrzeni.

Keywords: percepcja krajobrazu, projekcja krajobrazu, fizjonomiczna struktura krajobrazu

Citation

APA: Chmielewski, T., Chmielewski, S., & Kułak, A. (2019). Percepcja i projekcja krajobrazu: teorie, zastosowania, oczekiwania. Przegląd Geograficzny, 91(3), 365-384. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.3.4
MLA: Chmielewski, Tadeusz, et al. "Percepcja i projekcja krajobrazu: teorie, zastosowania, oczekiwania". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 3, 2019, pp. 365-384. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.3.4
Chicago: Chmielewski, Tadeusz, Chmielewski, Szymon, and Kułak, Agnieszka. "Percepcja i projekcja krajobrazu: teorie, zastosowania, oczekiwania". Przegląd Geograficzny 91, no. 3 (2019): 365-384. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.3.4
Harvard: Chmielewski, T., Chmielewski, S., & Kułak, A. 2019. "Percepcja i projekcja krajobrazu: teorie, zastosowania, oczekiwania". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 3, pp. 365-384. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.3.4

Abstract

The aim of our work to describe the plant cover in the area of the river Warta’s inflow and discharge into the Reservoir. To the above end, field studies were conducted along 6 transects (10 m wide and 513 to 2416 m long, depending on the influence of surface waters) intended to reveal abrasive, accumulative and stabilised impacts of water. Różnorodność roślinności i dynamika procesów sukcesyjnych związanych z aktywnością wód powierzchniowych wskazuje na potrzebę dla ochrony prawnej nie tylko ptaków, ale także siedlisk. Obszar ten dobrze ilustruje zjawiska związane z działalnością dużej rzeki, z różnorodnością roślinności kolejno seria tego rodzaju, której nie można już znaleźć pod tamą Reservoir.

Keywords: zbiorowiska roślinne, flora, mapa roślinności, Zbiornik Jeziorsko, środkowa Polska

Citation

APA: Wojterska, M., & Ratyńska, H. (2019). Zróżnicowanie przestrzenne roślinności obszarów zalewowych strefy ujścia rzeki Warty do zbiornika Jeziorsko. Przegląd Geograficzny, 91(3), 385-404. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.3.5
MLA: Wojterska, Maria, and Ratyńska, Halina. "Zróżnicowanie przestrzenne roślinności obszarów zalewowych strefy ujścia rzeki Warty do zbiornika Jeziorsko". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 3, 2019, pp. 385-404. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.3.5
Chicago: Wojterska, Maria, and Ratyńska, Halina. "Zróżnicowanie przestrzenne roślinności obszarów zalewowych strefy ujścia rzeki Warty do zbiornika Jeziorsko". Przegląd Geograficzny 91, no. 3 (2019): 385-404. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.3.5
Harvard: Wojterska, M., & Ratyńska, H. 2019. "Zróżnicowanie przestrzenne roślinności obszarów zalewowych strefy ujścia rzeki Warty do zbiornika Jeziorsko". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 3, pp. 385-404. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.3.5

Abstract

Several potential Polish locations for the occurrence of fossil pingos were determined on the basis of analyses of a digital terrain model. Subsequent field reconnaissance connected with drilling into the geological structure, confirmed that one form located NW of Gdańsk, was indeed a fossil pingo. The aforementioned forms occur in a moraine plateau area related to the last ice-sheet retreat towards the Gardno phase moraine. This surface of the plateau is noticeably inclined south-north, at elevations of between 170 and 110 metres. It in fact proved possible to identify more than 80 very well-developed fossil pingos in the area investigated, with each found to consist of a central depression of average diameter 60‒80 m, as surrounded by a rampart 3–7 m high. By drilling into the central parts of the fossil pingos, we found them to be filled with organic sediments up to 6 or 7 m deep. The bottom layer of infill has carbonate and mineral-carbonate gyttjas up to 2 m thick. These are overlain by a peat layer up to 4 m thick, while these organic sediments are underlain by gley till sand. The ramparts are of sandy till frequently intercalated with silty sand. The established sequence of infilling of the central parts of the fossil pingos indicates that, in the immediate aftermath of ice-core melting, these played host to small ponds in which the accumulation of gyttja was able to take place. The gradual accumulation of lake-bottom sediments resulted in a shallowing of the ponds and the development of peat bogs. The morphological image of the above forms and initial drilling in the studied area suggest an association between their genesis and the presence of an ice-cored mound of the pingo type, experiencing subsequent degradation in the direction of the current, fossil pingo, form. Besides the classical, literal morphology of these forms, a decisive argument for acceptance of the above concept is provided by rampart lithology indicating how essential slow processes were in their accumulation. The nature and thickness of the organic infilling in the central part of a post-pingo prove equally important, suggesting an extended period of lake and peat-bog accumulation, probably lasting for the entire Holocene. The aforementioned arguments allow for the precluding of any origin linked with direct human activity (ground construction, bomb craters). The high density and close proximity and morphological similarity of the forms are likewise inimical to an identification as craters caused by above-ground meteorite explosions. Likewise, comparative analysis of the studied forms and kettle holes (usually larger irregularly-shaped larger forms of varied bottom topography) fails to indicate that the ring forms under study here have somehow arisen through the melting of buried dead ice. Analysis of deep boreholes made previously may support a geological structure of the analysed area consisting of a sand layer over 90 metres thick covered by a discontinuous till moraine several metres thick. The thick sand layer in question consists of differently-aged glaciofluvial sediments. This is a hydrogeological window connecting three main Quaternary aquifers and offering a perfect location for the ascension of groundwater. In conditions of developing discontinuous permafrost, this movement led to the creation of pingo forms in open systems on the surface. It is clear that investigation work is not currently at a stage allowing for about as to age to be made, or all details regarding evolution provided. However, the results of planned geomorphological, hydrogeological and geochronological studies should provide for both the recognition and detailed definition of the forms, thereby prompting discussion as to the evolution of permafrost during the late Weichselian transgression and recession in Central Europe.

Keywords: formy pierścieniowe, otwarte systemy pingo, permafrost, późny glacjał, degradacja, po-pingo, północna Polska

Mirosław Błaszkiewicz [mirek@twarda.pan.pl], Institute of Geography and Spatial Organization Polish Academy of Sciences, Kopernika 19, 87-100 Toruń, Poland

Citation

APA: Błaszkiewicz, M., & Danel, W. (2019). Formy pierścieniowe w rejonie Wejherowa jako prawdopodobne pozostałości po-pingo i ich znaczenie dla paleogeografii późnego glacjału w północnej Polsce. Przegląd Geograficzny, 91(3), 405-419. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.3.6
MLA: Błaszkiewicz, Mirosław, and Danel, Weronika. "Formy pierścieniowe w rejonie Wejherowa jako prawdopodobne pozostałości po-pingo i ich znaczenie dla paleogeografii późnego glacjału w północnej Polsce". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 3, 2019, pp. 405-419. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.3.6
Chicago: Błaszkiewicz, Mirosław, and Danel, Weronika. "Formy pierścieniowe w rejonie Wejherowa jako prawdopodobne pozostałości po-pingo i ich znaczenie dla paleogeografii późnego glacjału w północnej Polsce". Przegląd Geograficzny 91, no. 3 (2019): 405-419. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.3.6
Harvard: Błaszkiewicz, M., & Danel, W. 2019. "Formy pierścieniowe w rejonie Wejherowa jako prawdopodobne pozostałości po-pingo i ich znaczenie dla paleogeografii późnego glacjału w północnej Polsce". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 3, pp. 405-419. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.3.6

Abstract

The problem of the proper functioning of plant cover in urbanised conditions is extremely important in the context of improving the quality of life of city-dwellers. In onnection with this, an urgent task is appropriate shaping of green areas to provide better living conditions in cities. In recent times, the idea of the vegetation in cities (including of spontaneous origin) being subject to naturalisation has gained strong promotion as urban greenspace is being planned. There are many examples of spontaneous vegetation forming an aspect of the planning of greenspace in Europe, the United States, and Poland also. However, differing views expressed by inhabitants act to limit the use – and level of acceptance – of urban areas’ spontaneous vegetation. Nevertheless, thanks to progressing ecological education, areas with synanthropic vegetation of a “more natural” character are proving increasingly acceptable to the public. .

Keywords: miasto, roślinność i rośliny, warunki siedliskowe i biotyczne, synantropizacja

Citation

APA: Wysocki, C. (2019). Funkcjonowanie szaty roślinnej w warunkach miejskich. Przegląd Geograficzny, 91(3), 421-434. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.3.7
MLA: Wysocki, Czesław. "Funkcjonowanie szaty roślinnej w warunkach miejskich". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 3, 2019, pp. 421-434. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.3.7
Chicago: Wysocki, Czesław. "Funkcjonowanie szaty roślinnej w warunkach miejskich". Przegląd Geograficzny 91, no. 3 (2019): 421-434. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.3.7
Harvard: Wysocki, C. 2019. "Funkcjonowanie szaty roślinnej w warunkach miejskich". Przegląd Geograficzny, vol. 91, no. 3, pp. 421-434. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.3.7