Przegląd Geograficzny (2022) tom 94, zeszyt 4
Artykuły
Przegląd Geograficzny (2022) tom 94, zeszyt 4, s. 415-436 | 
Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.4.1
Streszczenie
Celem opracowania było przedstawienie wielkości i struktury wybranych zanieczyszczeń atmosferycznych dostarczanych głównie z opadem do zurbanizowanej zlewni Różanego Strumienia w Poznaniu oraz określenie ich wpływu na skład chemiczny wody na kolejnych etapach jej obiegu. Badania realizowano w latach hydrologicznych 2016‑2020 w ramach ogólnopolskiego programu Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego (ZMŚP) przy wykorzystaniu infrastruktury Stacji ZMŚP „Poznań-Morasko” Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wymieniona jednostka jest pierwszą Stacją Bazową w programie ZMŚP w Polsce zlokalizowaną w granicach dużej aglomeracji miejskiej. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, że w badanej zlewni występuje dodatni bilans jonów biogennych, dostarczanych w wyniku działalności człowieka (np. poprzez nawożenie) – NO3-, NH4+ i K+. Z kolei pozostałe składniki chemiczne (jony denudacyjne) występujące w wodach krążących w zlewni cechują się ujemnym bilansem.
Słowa kluczowe: monitoring, zlewnia Różanego Strumienia, dostawa zanieczyszczeń, skład chemiczny, bilans jonowy, jakość wód
[maciej.major@amu.edu.pl], Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Stacja Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego „Poznań-Morasko”; Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Instytut Geoekologii i Geoinformacji
[maciej.major@amu.edu.pl], Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Stacja Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego „Poznań-Morasko”
[mikolaj.majewski@amu.edu.pl], Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Stacja Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego „Poznań-Morasko”
Cytowanie
APA: Major, M., Chudzińska, M., & Majewski, M. (2022). Wielkość dostawy wybranych zanieczyszczeń atmosferycznych i ich wpływ na jakość wód w zurbanizowanej zlewni Różanego Strumienia w Poznaniu w latach hydrologicznych 2016‑2020. Przegląd Geograficzny, 94(4), 415-436. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.4.1
MLA: Major, Maciej, et al. "Wielkość dostawy wybranych zanieczyszczeń atmosferycznych i ich wpływ na jakość wód w zurbanizowanej zlewni Różanego Strumienia w Poznaniu w latach hydrologicznych 2016‑2020". Przegląd Geograficzny, vol. 94, no. 4, 2022, pp. 415-436. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.4.1
Chicago: Major, Maciej, Chudzińska, Maria, and Majewski, Mikołaj. "Wielkość dostawy wybranych zanieczyszczeń atmosferycznych i ich wpływ na jakość wód w zurbanizowanej zlewni Różanego Strumienia w Poznaniu w latach hydrologicznych 2016‑2020". Przegląd Geograficzny 94, no. 4 (2022): 415-436. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.4.1
Harvard: Major, M., Chudzińska, M., & Majewski, M. 2022. "Wielkość dostawy wybranych zanieczyszczeń atmosferycznych i ich wpływ na jakość wód w zurbanizowanej zlewni Różanego Strumienia w Poznaniu w latach hydrologicznych 2016‑2020". Przegląd Geograficzny, vol. 94, no. 4, pp. 415-436. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.4.1
Przegląd Geograficzny (2022) tom 94, zeszyt 4, s. 437-450 | Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.4.2
Streszczenie
W publikacji zostały przedstawione wyniki badań frakcjonalnych prowadzonych na stożkach gruzowych zlokalizowanych na zboczach górskich Spitsbergenu i w Azji Środkowej – w Tadżykistanie. Przeprowadzono komputerową analizę fotografii cyfrowych wykonanych w terenie. Uzyskane wyniki wskazują na zróżnicowanie składu frakcjonalnego na powierzchni stożków gruzowych w obrębie szeroko rozumianej strefy peryglacjalnej. Wyniki wskazują również na zróżnicowany mechanizm przemieszczania się materiału gruzowego w odmiennych warunkach klimatycznych i orograficznych.
Słowa kluczowe: stożki gruzowe, frakcja skalna, Spitsbergen, góry Fann, strefa peryglacjalna
[piotr.dolnicki@up.krakow.pl], Uniwersytet Pedagogiczny, Instytut Geografii
[pawel.kroh@up.krakow.pl], Uniwersytet Pedagogiczny, Instytut Geografii
Cytowanie
APA: Dolnicki, P., & Kroh, P. (2022). Skład frakcjonalny stożków gruzowych w kontekście zróżnicowanego klimatu peryglacjalnych stoków górskich (na przykładzie Spitsbergenu i środkowej Azji). Przegląd Geograficzny, 94(4), 437-450. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.4.2
MLA: Dolnicki, Piotr, and Kroh, Paweł. "Skład frakcjonalny stożków gruzowych w kontekście zróżnicowanego klimatu peryglacjalnych stoków górskich (na przykładzie Spitsbergenu i środkowej Azji)". Przegląd Geograficzny, vol. 94, no. 4, 2022, pp. 437-450. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.4.2
Chicago: Dolnicki, Piotr, and Kroh, Paweł. "Skład frakcjonalny stożków gruzowych w kontekście zróżnicowanego klimatu peryglacjalnych stoków górskich (na przykładzie Spitsbergenu i środkowej Azji)". Przegląd Geograficzny 94, no. 4 (2022): 437-450. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.4.2
Harvard: Dolnicki, P., & Kroh, P. 2022. "Skład frakcjonalny stożków gruzowych w kontekście zróżnicowanego klimatu peryglacjalnych stoków górskich (na przykładzie Spitsbergenu i środkowej Azji)". Przegląd Geograficzny, vol. 94, no. 4, pp. 437-450. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.4.2
Przegląd Geograficzny (2022) tom 94, zeszyt 4, s. 451-470 | Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.4.3
Streszczenie
Pomiary opadów, prowadzone na stacji meteorologicznej SGGW w Warszawie w latach 2012-2014 oraz 2019-2020 z wykorzystaniem deszczomierza korytkowego i disdrometru laserowego, oraz pomiary dokonane za pomocą radaru meteorologicznego w Legionowie pozwoliły na zgromadzenie danych umożliwiających ocenę przydatności disdrometru i radaru do szacowania opadów deszczu. Dane dla całego okresu badawczego posłużyły do analizy związku korelacyjnego między wysokościami opadu 24-godzinnego oszacowanymi na podstawie deszczomierza i disdrometru. Ze zbioru danych wybrano do dalszej analizy 21 pojedynczych zdarzeń, dla których dysponowano również danymi opadowymi oszacowanymi na podstawie radaru. Dane opadowe z disdrometru i radaru (obserwowane w rozdzielczości 1 min i 10 min) posłużyły do analizy związków korelacyjnych między nimi i adekwatnymi pomiarami z deszczomierza. Zakres pracy obejmował również porównanie wartości sum opadu oszacowanych dla pojedynczych zdarzeń z wykorzystaniem disdrometru i radaru z danymi z deszczomierza. Ostatni etap analiz obejmował korektę wysokości opadu oszacowanych na podstawie disdrometru przy zastosowaniu prostej metody, którą przedstawiono w pracy.
Słowa kluczowe: deszczomierz korytkowy, disdrometr laserowy, radar meteorologiczny, hydrologia, intensywność i suma opadu, korelacja danych opadowych
[mariusz_barszcz@sggw.edu.pl], Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Instytut Inżynierii Środowiska
Cytowanie
APA: Barszcz, M. (2022). Ocena przydatności disdrometru laserowego i radaru meteorologicznego do szacowania wielkości opadów deszczu. Przegląd Geograficzny, 94(4), 451-470. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.4.3
MLA: Barszcz, Mariusz Paweł. "Ocena przydatności disdrometru laserowego i radaru meteorologicznego do szacowania wielkości opadów deszczu". Przegląd Geograficzny, vol. 94, no. 4, 2022, pp. 451-470. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.4.3
Chicago: Barszcz, Mariusz Paweł. "Ocena przydatności disdrometru laserowego i radaru meteorologicznego do szacowania wielkości opadów deszczu". Przegląd Geograficzny 94, no. 4 (2022): 451-470. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.4.3
Harvard: Barszcz, M. 2022. "Ocena przydatności disdrometru laserowego i radaru meteorologicznego do szacowania wielkości opadów deszczu". Przegląd Geograficzny, vol. 94, no. 4, pp. 451-470. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.4.3
Przegląd Geograficzny (2022) tom 94, zeszyt 4, s. 471-501 | Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.4.4
Streszczenie
Przedstawiana praca identyfikuje cele i założenia Dekady Przywracania Ekosystemów ONZ (2021‑2030) w odniesieniu do problematyki degradacji i ochrony ekosystemów leśnych. Podjęte postępowanie badawcze przebiegało w dwóch zasadniczych kierunkach: obejmowało analizę kwestii degradacji lasów na świecie (ujmując zagadnienie deforestacji) oraz analizę podstaw teoretycznych przywracania ekosystemów leśnych wraz z odniesieniem do osiągnięć aplikacyjnych dziedziny. Uwzględniło ponadto przegląd adekwatnych instrumentów polityki ochrony środowiska. Studium prezentuje główne wymiary degradacji ekosystemów naturalnych, rozważając kwestię przeciwdziałania niszczeniu lasów w nawiązaniu do globalnej polityki ochrony różnorodności biologicznej, klimatu oraz powierzchni ziemi. Skupia się na aspekcie ekologicznym przywracania lasów, ale zgodnie z przesłaniem Dekady ONZ, odnosi się także do wartości społeczno-ekonomicznych i kulturowych działań poprawy stanu ekosystemów. Przedstawia główne cele, strategie i kierunki przywracania ekosystemów leśnych, ukazuje przykłady działań wielkoskalowych. W skład rozpatrywanych zagadnień wchodzi znaczenie najbardziej popularnego nurtu w zakresie przywracania ekosystemów leśnych – Przywracania Krajobrazów Leśnych (Forest Landscape Restoration, FLR). Praca akcentuje pozycję lasów tropikalnych w globalnej polityce ekologicznej. Podkreśla konieczność kompleksowego podejścia do przywracania ekosystemów, potrzebę ochrony ekosystemów naturalnych oraz wzmacniania ich odporności.
Słowa kluczowe: degradacja ekosystemów, ochrona lasów, polityka środowiskowa, Ziemia
[origeo@interia.pl], Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Cytowanie
APA: Bożętka, B. (2022). Przywracanie ekosystemów leśnych – cele i założenia działań globalnych w kontekście Dekady Przywracania Ekosystemów (2021‑2030) ONZ. Przegląd Geograficzny, 94(4), 471-501. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.4.4
MLA: Bożętka, Barbara. "Przywracanie ekosystemów leśnych – cele i założenia działań globalnych w kontekście Dekady Przywracania Ekosystemów (2021‑2030) ONZ". Przegląd Geograficzny, vol. 94, no. 4, 2022, pp. 471-501. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.4.4
Chicago: Bożętka, Barbara. "Przywracanie ekosystemów leśnych – cele i założenia działań globalnych w kontekście Dekady Przywracania Ekosystemów (2021‑2030) ONZ". Przegląd Geograficzny 94, no. 4 (2022): 471-501. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.4.4
Harvard: Bożętka, B. 2022. "Przywracanie ekosystemów leśnych – cele i założenia działań globalnych w kontekście Dekady Przywracania Ekosystemów (2021‑2030) ONZ". Przegląd Geograficzny, vol. 94, no. 4, pp. 471-501. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.4.4
Przegląd Geograficzny (2022) tom 94, zeszyt 4, s. 503-519 | Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.4.5
Streszczenie
Postępujące zmiany klimatyczne (wzrost temperatury powietrza, zmiana rozkładu opadów w ciągu roku) wywierają wpływ na genezę zasilania cieków (opadowe, roztopowe i gruntowe). Głównym celem badań było przestrzenne i czasowe określenie struktury odpływu korytowego i kierunków jej zmian w wybranych zlewniach rzecznych w Karpatach Zachodnich w zimowym półroczu hydrologicznym, w warunkach zmian klimatu i narastającej antropopresji. Badaniami objęto cztery zlewnie, reprezentujące cechy rzeźby beskidzkiej (Soła i Osława) oraz pogórskiej (Skawinka i Stobnica), dla których określono genezę zasilania cieku w okresie 40 lat (1981‑2020). Do badań wykorzystano średnie dobowe przepływy w profilach zamykających wybrane zlewnie. Interpretację genezy zasilania umożliwiły dane meteorologiczne: suma i rodzaj opadu, grubość pokrywy śnieżnej i temperatura powietrza. Średni odpływ półrocza zimowego (HWHY) kształtował się od 150,3 mm (Skawinka) do 348,8 mm (Osława), natomiast udział HWHY w odpływie rocznym (HA) wyniósł średnio od 50,9% (Soła) do 60,4% (Stobnica). W latach 1981‑2020 HWHY nie wykazywał statystycznie istotnych kierunków zmian. Ujemne trendy HWHY stwierdzono od 2000 r. W badanych zlewniach wystąpiło zróżnicowanie dominujących źródeł zasilania cieków w HWHY. W zlewni Soły największy udział miało zasilanie roztopowe (40,1%), w zlewni Osławy – zasilania opadowe (38,0%), zaś w zlewni Skawinki przeważało zasilanie gruntowe (43,4%). W zlewni Stobnicy udział zasilania opadowego i gruntowego był podobny (36‑38%). We wszystkich zlewniach wystąpiła recesja odpływu spowodowanego roztopami i wzrost roli zasilania gruntowego. Zmiany pokrycia terenu wpłynęły na wielkość współczynnika odpływu α. Znikoma zmiana α w badanym okresie w zlewni Skawinki spowodowana była 5-krotnym wzrostem obszarów zabudowy, natomiast największe zmniejszenie współczynnika odpływu α, które wystąpiło w zlewni Stobnicy, było spowodowane spadkiem udziału gruntów ornych z 61,0% (1990 r.) do 46,4% (2018 r.) i równoczesnym wzrostem obszaru lasu z 32,1% do 43,4%.
Słowa kluczowe: opad śnieżny, odpływ rzeczny, półrocze zimowe, Karpaty Zachodnie
[witold.bochenek@zg.pan.krakow.pl], Institute of Geography and Spatial Organization Polish Academy of Sciences, Św. Jana 22, 31-018 Kraków, Poland
[mkijowska@zg.pan.krakow.pl], Institute of Geography and Spatial Organization Polish Academy of Sciences 38-311 Szymbark 430: Poland e-mail: mkijowska@zg.pan.krakow.pl
Cytowanie
APA: Bochenek, W., & Kijowska-Strugała, M. (2022). Zmiany w strukturze odpływu wody ze zlewni karpackich w półroczu hydrologicznym zimowym w latach 1981‑2020. Przegląd Geograficzny, 94(4), 503-519. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.4.5
MLA: Bochenek, Witold, and Kijowska-Strugała, Małgorzata. "Zmiany w strukturze odpływu wody ze zlewni karpackich w półroczu hydrologicznym zimowym w latach 1981‑2020". Przegląd Geograficzny, vol. 94, no. 4, 2022, pp. 503-519. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.4.5
Chicago: Bochenek, Witold, and Kijowska-Strugała, Małgorzata. "Zmiany w strukturze odpływu wody ze zlewni karpackich w półroczu hydrologicznym zimowym w latach 1981‑2020". Przegląd Geograficzny 94, no. 4 (2022): 503-519. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.4.5
Harvard: Bochenek, W., & Kijowska-Strugała, M. 2022. "Zmiany w strukturze odpływu wody ze zlewni karpackich w półroczu hydrologicznym zimowym w latach 1981‑2020". Przegląd Geograficzny, vol. 94, no. 4, pp. 503-519. https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.4.5