Przegląd Geograficzny (2023) tom 95, zeszyt 2
Artykuły
Przegląd Geograficzny (2023) tom 95, zeszyt 2, s. 127-147 | 
Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.2.1
Streszczenie
Głównym celem prezentowanej pracy była ocena zobrazowań satelitarnych Landsat 8 pod kątem obecności zachmurzenia nad strefą czołową lodowca Aavatsmarka (NW Spitsbergen, Svalbard). W pracy wykorzystano wszystkie dostępne do pobrania zobrazowania Landsat 8 wykonane od początku misji (początek 2013 r.) do końca 2020 r. oraz obejmujące cały obszar zainteresowania (AOI). Łącznie było to 868 zdjęć satelitarnych. Stopień widoczności strefy AOI na każdym obrazie został obliczony przy użyciu obrazu Quality Assessment Band (QA), który stanowi integralną część zbioru danych Landsat 8. Dane QA zostały zreklasyfikowane, pogrupowane w określone klasy widoczności i przedstawione w ujęciu rocznym oraz miesięcznym. Przeprowadzono również analizę częstości występowania zobrazowań użytecznych, tj. takich, na których stopień pokrycia terenu zachmurzeniem jest nie większy niż 5%. Spośród wszystkich dostępnych zobrazowań, na przestrzeni analizowanych lat tylko 176 (ok. 20%) zawierało obszar w pełni widoczny, zaś ok. 60% zdjęć było pokrytych chmurami w ponad 95%. Dane te porównano również z wynikami zachmurzenia w najbliższej stacji meteorologicznej w Ny-Ålesund.
Słowa kluczowe: Landsat 8, kanał Quality Assessment Band, zachmurzenie, użyteczność zdjęć, Arktyka, Kaffiøyra
[mnowak@umk.pl], Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Centrum Badań Polarnych
[czarnecki.kamil@stud.umk.pl], Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Centrum Badań Polarnych
Cytowanie
APA: Nowak, M., & Czarnecki, K. (2023). Analiza zachmurzenia na zobrazowaniach Landsat 8 w latach 2013‑2020 jako ocena stopnia ich przydatności w monitoringu arktycznych lodowców. Przegląd Geograficzny, 95(2), 127-147. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.2.1
MLA: Nowak, Marcin, and Czarnecki, Kamil. "Analiza zachmurzenia na zobrazowaniach Landsat 8 w latach 2013‑2020 jako ocena stopnia ich przydatności w monitoringu arktycznych lodowców". Przegląd Geograficzny, vol. 95, no. 2, 2023, pp. 127-147. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.2.1
Chicago: Nowak, Marcin, and Czarnecki, Kamil. "Analiza zachmurzenia na zobrazowaniach Landsat 8 w latach 2013‑2020 jako ocena stopnia ich przydatności w monitoringu arktycznych lodowców". Przegląd Geograficzny 95, no. 2 (2023): 127-147. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.2.1
Harvard: Nowak, M., & Czarnecki, K. 2023. "Analiza zachmurzenia na zobrazowaniach Landsat 8 w latach 2013‑2020 jako ocena stopnia ich przydatności w monitoringu arktycznych lodowców". Przegląd Geograficzny, vol. 95, no. 2, pp. 127-147. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.2.1
Zależności Z-R dla różnych typów opadów jako narzędzie do radarowego szacowania wielkości opadów
Przegląd Geograficzny (2023) tom 95, zeszyt 2, s. 149-162 | Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.2.2
Streszczenie
Disdrometr laserowy umożliwia pomiar wielkości odbiciowości (Z) i intensywności opadów (R) z dużą rozdzielczością czasową. W tych badaniach wykorzystano 95 459 par danych Z-R o rozdzielczości czasowej 1 min, które zostały zarejestrowane na terenie Warszawy przez disdrometr laserowy Parsivel1 firmy OTT w latach 2012‑2014 oraz 2019‑2020 (w okresach od kwietnia do października). Najpierw wyznaczono zależność między wartościami odbiciowości i intensywności opadów na podstawie wszystkich danych pomiarowych. Zasadniczym celem podjętych badań było wyznaczenie zależności Z-R odrębnie dla trzech typów opadów: deszczu, deszczu ze śniegiem, śniegu. Przeprowadzone badania wykazały duże różnice między wartościami parametru a (mnożnika) zależności Z-R typu potęgowego, ustalonymi dla trzech wymienionych typów opadów. Uzyskane wyniki wskazują na potrzebę uwzględnienia relacji Z-R dopasowanych do określonych typów opadów w procedurze przetwarzania danych radarowych, co mogłoby poprawić szacunki wielkości opadów z radarów meteorologicznych należących do ogólnopolskiego systemu POLRAD
Słowa kluczowe: disdrometr laserowy, odbiciowość i intensywność opadów, zależność Z-R, radar meteorolo- giczny, hydrologia
[mariusz_barszcz@sggw.edu.pl], Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Instytut Inżynierii Środowiska
[tomasz_stanczyk@sggw.edu.pl], Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Instytut Inżynierii Środowiska
[andrzej_brandyk@sggw.edu.p], Centrum Wodne
Cytowanie
APA: Barszcz, M., Stańczyk, T., & Brandyk, A. (2023). Zależności Z-R dla różnych typów opadów jako narzędzie do radarowego szacowania wielkości opadów. Przegląd Geograficzny, 95(2), 149-162. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.2.2
MLA: Barszcz, Mariusz Paweł, et al. "Zależności Z-R dla różnych typów opadów jako narzędzie do radarowego szacowania wielkości opadów". Przegląd Geograficzny, vol. 95, no. 2, 2023, pp. 149-162. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.2.2
Chicago: Barszcz, Mariusz Paweł, Stańczyk, Tomasz, and Brandyk, Andrzej. "Zależności Z-R dla różnych typów opadów jako narzędzie do radarowego szacowania wielkości opadów". Przegląd Geograficzny 95, no. 2 (2023): 149-162. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.2.2
Harvard: Barszcz, M., Stańczyk, T., & Brandyk, A. 2023. "Zależności Z-R dla różnych typów opadów jako narzędzie do radarowego szacowania wielkości opadów". Przegląd Geograficzny, vol. 95, no. 2, pp. 149-162. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.2.2
Mapowanie i ocena usług ekosystemów miejskich w skali ogólnopolskiej
Przegląd Geograficzny (2023) tom 95, zeszyt 2, s. 163-186 | Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.2.3
Streszczenie
Koncepcja usług ekosystemowych może przyczynić się do poprawy jakości życia w miastach, jednak niezbędne jest wypracowanie standardowych procedur jej operacjonalizacji, aby było możliwie jej wykorzystanie w praktyce. Celem pracy jest zaprezentowanie rozwiązań metodycznych do oceny i mapowania usług ekosystemów miejskich w skali ogólnopolskiej, w tym metod konstrukcji i charakteryzowania wskaźników. Wybrane przykłady obejmują wszystkie trzy sekcje usług ekosystemowych z klasyfikacji CICES: zaopatrzeniowe, regulacyjne i kulturowe, a także trzy najczęściej oceniane aspekty usług: potencjał, wykorzystanie i niezaspokojone zapotrzebowanie. Podstawową jednostką mapowania był miejski obszar funkcjonalny o statusie obszaru metropolitalnego. Przykładowe wskaźniki obliczono dla wszystkich 20 takich obszarów w Polsce: w całości i w podziale na rdzeń oraz otoczenie. Wyniki pokazują, m.in., że najwyższy potencjał do produkcji żywności ma obszar metropolitalny Lublina, a najmniejszy – Katowic. Z kolei wykorzystanie drzew do oczyszczania powietrza jest najwyższe w Bielsko-Białej, a najniższe w Rzeszowie. Natomiast niezaspokojone zapotrzebowanie na rekreację na łonie przyrody jest siedmiokrotnie wyższe w Częstochowie niż w Olsztynie. Znaczne zróżnicowanie wartości wskaźników między poszczególnymi obszarami metropolitalnymi pokazuje, że mapowanie i ocena usług ekosystemów miejskich w skali krajowej może stanowić dużą wartość przy porównywaniu ośrodków miejskich i jakości życia ich mieszkańców, a także przy sporządzaniu strategii rozwoju obszarów miejskich, w tym koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju.
Słowa kluczowe: usługi ekosystemowe, ekosystemy miejskie, miejskie obszary funkcjonalne, ocena i mapowanie, wskaźniki, Polska
[a.affek@twarda.pan.pl], Institute of Geography and Spatial Organization Polish Academy of Sciences, Twarda 51/55, 00‑818 Warszawa, Poland
[aniak@twarda.pan.pl], Department of Geoecology Institute of Geography and Spatial Organization, Polish Academy of Sciences Twarda 51/55, 00-818 Warsaw: Poland
[eregulska@twarda.pan.pl], Institute of Geography and Spatial Organization Polish Academy of Sciences, Twarda 51/55, 00‑818 Warszawa, Poland
[j.solon@twarda.pan.pl], Institute of Geography and Spatial Organization Polish Academy of Sciences, Twarda 51/55, 00‑818 Warszawa, Poland
[bodego@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN
[j.wolski@twarda.pan.pl], Institute of Geography and Spatial Organization Polish Academy of Sciences, Twarda 51/55, 00‑818 Warszawa, Poland
[m.degor@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN
Cytowanie
APA: Affek, A., Kowalska, A., Regulska, E., Solon, J., Degórska, B., Wolski, J., & Degórski, M. (2023). Mapowanie i ocena usług ekosystemów miejskich w skali ogólnopolskiej. Przegląd Geograficzny, 95(2), 163-186. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.2.3
MLA: Affek, Andrzej, et al. "Mapowanie i ocena usług ekosystemów miejskich w skali ogólnopolskiej". Przegląd Geograficzny, vol. 95, no. 2, 2023, pp. 163-186. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.2.3
Chicago: Affek, Andrzej, Kowalska, Anna, Regulska, Edyta, Solon, Jerzy, Degórska, Bożena, Wolski, Jacek, and Degórski, Marek. "Mapowanie i ocena usług ekosystemów miejskich w skali ogólnopolskiej". Przegląd Geograficzny 95, no. 2 (2023): 163-186. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.2.3
Harvard: Affek, A., Kowalska, A., Regulska, E., Solon, J., Degórska, B., Wolski, J., & Degórski, M. 2023. "Mapowanie i ocena usług ekosystemów miejskich w skali ogólnopolskiej". Przegląd Geograficzny, vol. 95, no. 2, pp. 163-186. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.2.3
Przegląd Geograficzny (2023) tom 95, zeszyt 2, s. 187-210 | Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.2.4
Streszczenie
Śródleśne małe zbiorniki wodne zarówno pochodzenia antropogenicznego, jak i te o charakterze wytopiskowym (glacigenicznym), odgrywają niezwykle istotną rolę w kształtowaniu gospodarki wodnej mikro-zlewni leśnych. Zretencjonowana w tych zbiornikach woda pozytywnie wpływa na wody gruntowe przyległych siedlisk leśnych, zasilając je w okresach posuch. Poznanie składowych bilansu wodnego tych niewielkich najczęściej akwenów może przyczynić się do ich ochrony, w kontekście działań związanych np. z ich odtwarzaniem. Pozwala także poznać ich funkcjonowanie. Podstawowym celem prowadzonych badań była analiza składowych bilansu wodnego dwóch różniących się pod względem zasilania śródleśnych oczek wodnych zlokalizowanych w zlewniach Niesobu i Pomianki – lewobrzeżnych dopływów Prosny.
Uzyskane w latach hydrologicznych 2013, 2015 i 2016 wyniki badań pozwoliły stwierdzić, że w największym stopniu o przychodach w bilansie wodnym bezodpływowego oczka nr 1 decydował opad atmosferyczny na jego powierzchnię. W półroczach zimowych omawianych lat zasilanie oczka opadem kształtowało się na poziomie od 274 m3 (2015) do 432 m3 (2016), a w półroczach letnich osiągało wartości od 155 m3 (2016) do 684 m3 (2013). Natomiast czynnikiem, który w największym stopniu decydował o rozchodach w równaniu bilansowym tego oczka, było parowanie z jego powierzchni. W półroczach zimowych osiągało ono wartości od 177 m3 (2016) do 345 m3 (2013), a w półroczach letnich kształtowało się na poziomie od 385 m3 (2016) do 496 m3 (2015). W drugim analizowanym śródleśnym oczku wodnym nr 5 czynnikami decydującymi o kształtowaniu się bilansu były te związane z poziomą wymianą wody. Po stronie przychodów w największym stopniu o bilansie decydował dopływ źródliskowy, wynoszący średnio w analizowanych latach 46 873 m3. Natomiast największy wpływ na ubytki wody miał odpływ z tego zbiornika do pobliskiego rowu, kształtujący się w omawianych latach średnio na poziomie 69 348 m3.
Słowa kluczowe: bilans wodny, śródleśne oczka wodne, Niesób, Pomianka, Prosna, Polska środkowa
[mariusz.korytowski@up.poznan.pl], Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Wydział Inżynierii Środowiska i Inżynierii Mechanicznej
[rafal.stasik@up.poznan.pl], Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Wydział Inżynierii Środowiska i Inżynierii Mechanicznej
[michal.fiedler@up.poznan.pl], Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Wydział Inżynierii Środowiska i Inżynierii Mechanicznej
Cytowanie
APA: Korytowski, M., Stasik, R., & Fiedler, M. (2023). Zmiany składników bilansu wodnego śródleśnych małych zbiorników wodnych w zlewni Prosny (środkowa Polska). Przegląd Geograficzny, 95(2), 187-210. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.2.4
MLA: Korytowski, Mariusz, et al. "Zmiany składników bilansu wodnego śródleśnych małych zbiorników wodnych w zlewni Prosny (środkowa Polska)". Przegląd Geograficzny, vol. 95, no. 2, 2023, pp. 187-210. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.2.4
Chicago: Korytowski, Mariusz, Stasik, Rafał, and Fiedler, Michał. "Zmiany składników bilansu wodnego śródleśnych małych zbiorników wodnych w zlewni Prosny (środkowa Polska)". Przegląd Geograficzny 95, no. 2 (2023): 187-210. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.2.4
Harvard: Korytowski, M., Stasik, R., & Fiedler, M. 2023. "Zmiany składników bilansu wodnego śródleśnych małych zbiorników wodnych w zlewni Prosny (środkowa Polska)". Przegląd Geograficzny, vol. 95, no. 2, pp. 187-210. https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.2.4