Przegląd Geograficzny
to najdłużej ukazujące się (od 1919 r.) naukowe czasopismo geograficzne o ogólnopolskim zasięgu. Publikuje oryginalne prace teoretyczne, metodologiczne i empiryczne o tematyce odzwierciedlającej główne nurty i ewolucję zachodzącą w polskiej geografii, zarówno fizycznej jak i społeczno-ekonomicznej. Przegląd Geograficzny zapewnia otwarty dostęp do wszystkich artykułów. Pełne teksty dostępne są bez embarga czasowego.
Zapraszamy do współpracy i nadsyłania tekstów!
Najnowszy zeszyt
Artykuły
Przegląd Geograficzny (2025) tom 97, zeszyt 3, s. 241-264 | 
Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2025.3.1
Streszczenie
The Brest Fortress represents one of the most attractive international tourist products on the Polish-Belarusian border. However, the current geopolitical situation has led to partial closures of that border, and to changes in the path of development taken by tourism. Nevertheless, this study’s analysis of statistical and online sources related to tourist traffic and museum attendance, combined with in-depth interviews, shows that the Memorial Complex known as the “Brest Hero Fortress” has been one of the two most-visited museums in Belarus in recent years, attracting about half a million tourists annually. Belarusians, followed by Russians, remain the dominant visitor groups here, given that this destination is of a symbolic and ideological significance that ties in with (post-)Soviet identity. The impact of factors at different levels and historical stages influencing tourist-traffic dynamics gains evaluation here by reference to a modified Multi-Level Governance concept, plus the Tourism Area Life Cycle model. The findings suggest that, compared with local and regional factors, it is those of national or international reach that exert a greater influence on the tourism product that the Brest Fortress represents. That said, recent years have brought increased interest in the Polish side’s Terespol Bridgehead Museum and Cultural Centers, representing local heritage, and mainly proving attractive to domestic tourists, German-speaking visitors, and enthusiasts of military tourism. The work detailed here also compares visitor numbers and museums within the administrative units of the so-called Bug Euroregion.
Słowa kluczowe: Brest Fortress, tourist product, border, museum, Tourism Area Life Cycle, Multi-Level Governance
[aliaksandrc@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN
Cytowanie
APA: Cyargeenka, A. (2025). Brest Fortress as a flagship tourist product in the context of geopolitical change and heritage significance. Przegląd Geograficzny, 97(3), 241-264. https://doi.org/10.7163/PrzG.2025.3.1
MLA: Cyargeenka, Aliaksandr. "Brest Fortress as a flagship tourist product in the context of geopolitical change and heritage significance". Przegląd Geograficzny, vol. 97, no. 3, 2025, pp. 241-264. https://doi.org/10.7163/PrzG.2025.3.1
Chicago: Cyargeenka, Aliaksandr. "Brest Fortress as a flagship tourist product in the context of geopolitical change and heritage significance". Przegląd Geograficzny 97, no. 3 (2025): 241-264. https://doi.org/10.7163/PrzG.2025.3.1
Harvard: Cyargeenka, A. 2025. "Brest Fortress as a flagship tourist product in the context of geopolitical change and heritage significance". Przegląd Geograficzny, vol. 97, no. 3, pp. 241-264. https://doi.org/10.7163/PrzG.2025.3.1
Dojazdy do pracy w województwie lubuskim w kontekście teorii grawitacji
Przegląd Geograficzny (2025) tom 97, zeszyt 3, s. 265-282 | Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2025.3.2
Streszczenie
W artykule przedstawiono rezultaty przestrzennej analizy dojazdów do pracy, związanych z funkcjonowaniem gospodarki w skali lokalnej. Celem badań jest wyjaśnienie prawidłowości kształtowania się tych przepływów w obrębie gmin województwa lubuskiego w kontekście teorii grawitacji. W literaturze przedmiotu wskazuje się różne lokalne czynniki ekonomiczno-społeczne, wpływające na tego rodzaju zjawiska, począwszy od bardzo generalnych do szczegółowych czy nawet detalicznych (Parysek, 2001). Na podstawie danych Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2021 oszacowano modele grawitacji dojazdów do pracy dla gmin z podregionów gorzowskiego i zielonogórskiego. Modele te stanowią narzędzie weryfikacji hipotezy głoszącej, że chociaż w poszczególnych przypadkach na dojazdy do pracy do gmin znaczący wpływ mogą mieć warunki miejscowe, to potencjały ludnościowe tych gmin i odległość drogowa pozostają w dalszym ciągu ważnymi czynnikami określającymi natężenie zjawiska na obszarze obu podregionów. Wyniki pozwalają ocenić ich oddziaływanie na wielkość badanych przepływów oraz zdiagnozować występujące lokalnie odchylenia od ogólnego wzorca. Analizy mają dostarczyć nowych informacji, które mogą być wykorzystane przez władze samorządowe w planowaniu przestrzennym i zrównoważonej polityce regionalnej.
Słowa kluczowe: dojazdy do pracy, modele grawitacji, województwo lubuskie, poziom lokalny
[pszczucinski@ajp.edu.pl], Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim, Wydział Ekonomiczny
[lbudzynski@ajp.edu.pl], Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim, Wydział Prawa i Bezpieczeństwa
Cytowanie
APA: Szczuciński, P., & Budzyński, . (2025). Dojazdy do pracy w województwie lubuskim w kontekście teorii grawitacji. Przegląd Geograficzny, 97(3), 265-282. https://doi.org/10.7163/PrzG.2025.3.2
MLA: Szczuciński, Przemysław, and Budzyński, Łukasz. "Dojazdy do pracy w województwie lubuskim w kontekście teorii grawitacji". Przegląd Geograficzny, vol. 97, no. 3, 2025, pp. 265-282. https://doi.org/10.7163/PrzG.2025.3.2
Chicago: Szczuciński, Przemysław, and Budzyński, Łukasz. "Dojazdy do pracy w województwie lubuskim w kontekście teorii grawitacji". Przegląd Geograficzny 97, no. 3 (2025): 265-282. https://doi.org/10.7163/PrzG.2025.3.2
Harvard: Szczuciński, P., & Budzyński, . 2025. "Dojazdy do pracy w województwie lubuskim w kontekście teorii grawitacji". Przegląd Geograficzny, vol. 97, no. 3, pp. 265-282. https://doi.org/10.7163/PrzG.2025.3.2
Between global and local: civic competences in geography education in Poland
Przegląd Geograficzny (2025) tom 97, zeszyt 3, s. 283-299 | Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2025.3.3
Streszczenie
Changes in the contemporary world determine the need for changes in the ways young people are educated. Geography as a school subject is particularly relevant in this case. The change may be determined by the scope of civic education, as it fosters the provision of knowledge, the development of skills and attitudes in terms of engagement with the place of life – at different spatial scales. The study analyses the Polish geography national curriculum, verifying the possibilities for developing civic competences proposed by the Council of Europe (2016). Our study used a qualitative analysis of the national geography curriculum at all educational stages, in particular content analysis, as well as some quantitative procedures. We focused on the relationship between citizenship and geography education, the frequency of civic competences, and the sense of belonging included in geography national curricula. The study reveals that the curriculum is strongly national-oriented in the context of developing civic competences. It also shows the challenge to develop civic competences on a global scale.
Słowa kluczowe: citizenship education, civic competence, geography education, curriculum
[daria.hejwosz@amu.edu.pl], Adam Mickiewicz University, Department of Sociology of Education
[dawid.abramowicz@amu.edu.pl], Adam Mickiewicz University, Faculty of Geographical and Geological Sciences
Cytowanie
APA: Hejwosz-Gromkowska, D., & Abramowicz, D. (2025). Between global and local: civic competences in geography education in Poland. Przegląd Geograficzny, 97(3), 283-299. https://doi.org/10.7163/PrzG.2025.3.3
MLA: Hejwosz-Gromkowska, Daria, and Abramowicz, Dawid. "Between global and local: civic competences in geography education in Poland". Przegląd Geograficzny, vol. 97, no. 3, 2025, pp. 283-299. https://doi.org/10.7163/PrzG.2025.3.3
Chicago: Hejwosz-Gromkowska, Daria, and Abramowicz, Dawid. "Between global and local: civic competences in geography education in Poland". Przegląd Geograficzny 97, no. 3 (2025): 283-299. https://doi.org/10.7163/PrzG.2025.3.3
Harvard: Hejwosz-Gromkowska, D., & Abramowicz, D. 2025. "Between global and local: civic competences in geography education in Poland". Przegląd Geograficzny, vol. 97, no. 3, pp. 283-299. https://doi.org/10.7163/PrzG.2025.3.3
Przegląd Geograficzny (2025) tom 97, zeszyt 3, s. 301-325 | Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2025.3.4
Streszczenie
Artykuł podejmuje problematykę wielolokalności mieszkaniowej, skupiając się na relacji między zamieszkiwaniem w kilku miejscach a przywiązaniem do miejsca i zaangażowaniem w sprawy lokalne. W artykule przedstawiono teoretyczne ramy ujmowania wielolokalności jako dynamicznego procesu zamieszkiwania w kilku miejscach oraz alternatywy wobec migracji i codziennej mobilności. Poszukiwano odpowiedzi na pytanie, jak „poligamia miejsca” oraz czasowa obecność lub nieobecność osób mieszkających wielolokalnie wpływają na przywiązanie do miejsca zamieszkania i poziom zaangażowania społecznego. Analiza opiera się na wynikach badań ankietowych przeprowadzonych w 2023 r. na grupie 996 osób prowadzących wielolokalny tryb życia w województwie mazowieckim. Wnioski wskazują, że praktyka wielolokalności nie wyklucza silnego przywiązania do jednego lub kilku miejsc zamieszkania, ale budowane są zróżnicowane więzi z poszczególnymi miejscami, często powiązane z funkcją, jaką pełnią. Wysoka mobilność i ograniczone zasoby czasowe negatywnie oddziaływują na zaangażowanie w sprawy lokalne. Artykuł kończy refleksja nad potrzebą rozszerzenia badań o perspektywę wielolokalnych rezydentów, gdyż brak danych statystycznych dotyczących osób wielolokalnych oraz niskie zaangażowanie w sprawy lokalne sprawia, że są oni podwójnie niewidoczni dla władz lokalnych.
Słowa kluczowe: wielolokalność, wielolokalne zamieszkanie, przywiązanie do miejsca, zależność od miejsca, zaangażowanie lokalne, mobilność przestrzenna
[bgibki@uw.edu.pl], Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych
Cytowanie
APA: Jaczewska, B. (2025). Pomiędzy dwoma miejscami pobytu. Wielolokalność mieszkaniowa a przywiązanie do miejsca i zaangażowanie w sprawy lokalne. Przegląd Geograficzny, 97(3), 301-325. https://doi.org/10.7163/PrzG.2025.3.4
MLA: Jaczewska, Barbara. "Pomiędzy dwoma miejscami pobytu. Wielolokalność mieszkaniowa a przywiązanie do miejsca i zaangażowanie w sprawy lokalne". Przegląd Geograficzny, vol. 97, no. 3, 2025, pp. 301-325. https://doi.org/10.7163/PrzG.2025.3.4
Chicago: Jaczewska, Barbara. "Pomiędzy dwoma miejscami pobytu. Wielolokalność mieszkaniowa a przywiązanie do miejsca i zaangażowanie w sprawy lokalne". Przegląd Geograficzny 97, no. 3 (2025): 301-325. https://doi.org/10.7163/PrzG.2025.3.4
Harvard: Jaczewska, B. 2025. "Pomiędzy dwoma miejscami pobytu. Wielolokalność mieszkaniowa a przywiązanie do miejsca i zaangażowanie w sprawy lokalne". Przegląd Geograficzny, vol. 97, no. 3, pp. 301-325. https://doi.org/10.7163/PrzG.2025.3.4
Adaptive reuse of industrial heritage in Łódź as a tool for reintegrating urban spatial structure
Przegląd Geograficzny (2025) tom 97, zeszyt 3, s. 327-341 | Pełny tekst
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2025.3.5
Streszczenie
The research paper investigates the state of preservation of industrial heritage in Łódź, with a focus on its adaptive reuse and its significance in urban renewal processes. The study primarily explores projects carried out in pre-war factory areas during the post-transformation period, marked by the city’s rapid deindustrialisation. This economic shift, accompanied by social turbulence, contributed to serious spatial problems within the urban structure. Abandoned factory buildings have shaped degraded urban areas, often becoming sources of spatial exclusion and, in some cases, forming physical barriers that disconnected entire inner-city blocks from the active urban fabric. The research was conducted between April 2024 and April 2025 using qualitative methods, including fieldwork and on-site analysis of 287 post-industrial sites. The analysis of adaptive reuse directions of post-industrial heritage enables drawing more general conclusions regarding the revitalisation of such sites. Selected examples illustrate a range of new functions introduced into former factory spaces and evaluate which solutions are most effective in restoring spatial coherence and reintegrating fragmented areas within the city.
Słowa kluczowe: post-industrial heritage, adaptive reuse, urban regeneration, revitalisation, spatial integration, Łódź
[magdalena.baranowska.deptula@geo.uni.lodz.pl], University of Łódź, Department of Political and Historical Geography and Regional Studies
Cytowanie
APA: Baranowska-Deptuła, M. (2025). Adaptive reuse of industrial heritage in Łódź as a tool for reintegrating urban spatial structure. Przegląd Geograficzny, 97(3), 327-341. https://doi.org/10.7163/PrzG.2025.3.5
MLA: Baranowska-Deptuła, Magdalena. "Adaptive reuse of industrial heritage in Łódź as a tool for reintegrating urban spatial structure". Przegląd Geograficzny, vol. 97, no. 3, 2025, pp. 327-341. https://doi.org/10.7163/PrzG.2025.3.5
Chicago: Baranowska-Deptuła, Magdalena. "Adaptive reuse of industrial heritage in Łódź as a tool for reintegrating urban spatial structure". Przegląd Geograficzny 97, no. 3 (2025): 327-341. https://doi.org/10.7163/PrzG.2025.3.5
Harvard: Baranowska-Deptuła, M. 2025. "Adaptive reuse of industrial heritage in Łódź as a tool for reintegrating urban spatial structure". Przegląd Geograficzny, vol. 97, no. 3, pp. 327-341. https://doi.org/10.7163/PrzG.2025.3.5
Kronika
W cieniu map i historii – wspomnienie o podpułkowniku Mieczysławie Szumańskim (1896‑1973)
Przegląd Geograficzny (2025) tom 97, zeszyt 3, s. 343-346 | Pełny tekst
Streszczenie
W dziejach polskiej geografii wojskowej trudno znaleźć postać równie zasłużoną, a zarazemtak głęboko osadzoną w zawiłościach historii XX w., jak podpułkownik Mieczysław Szumański.Żołnierz Legionów, topograf, konspirator, emigrant. Człowiek, którego życie było nietylko odzwierciedleniem burzliwych losów Rzeczypospolitej, ale i świadectwem niezłomnejwierności wobec jej sprawy. Z perspektywy geografii wojskowej biografia ppłk. MieczysławaSzumańskiego zasługuje na szczególne upamiętnienie. Nie tylko ze względu na jego długoletniąsłużbę w Wojskowym Instytucie Geograficznym i organizację podziemnej służbykartograficznej w okupowanej Polsce, lecz także przez wzgląd na szeroko zakrojoną działalnośćnaukową – z zakresu topografii wojskowej i najnowszej historii, a także dydaktycznąi popularyzatorską, którą prowadził zarówno przed wojną, jak i na emigracji w Paryżu.
...
[leszek.butowski@geo.uni.lodz.pl], Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych
Cytowanie
APA: Butowski, L. (2025). W cieniu map i historii – wspomnienie o podpułkowniku Mieczysławie Szumańskim (1896‑1973). Przegląd Geograficzny, 97(3), 343-346. https://doi.org/
MLA: Butowski, Leszek. "W cieniu map i historii – wspomnienie o podpułkowniku Mieczysławie Szumańskim (1896‑1973)". Przegląd Geograficzny, vol. 97, no. 3, 2025, pp. 343-346. https://doi.org/
Chicago: Butowski, Leszek. "W cieniu map i historii – wspomnienie o podpułkowniku Mieczysławie Szumańskim (1896‑1973)". Przegląd Geograficzny 97, no. 3 (2025): 343-346. https://doi.org/
Harvard: Butowski, L. 2025. "W cieniu map i historii – wspomnienie o podpułkowniku Mieczysławie Szumańskim (1896‑1973)". Przegląd Geograficzny, vol. 97, no. 3, pp. 343-346. https://doi.org/