Przegląd Geograficzny
to najdłużej ukazujące się (od 1919 r.) naukowe czasopismo geograficzne o ogólnopolskim zasięgu. Publikuje oryginalne prace teoretyczne, metodologiczne i empiryczne o tematyce odzwierciedlającej główne nurty i ewolucję zachodzącą w polskiej geografii, zarówno fizycznej jak i społeczno-ekonomicznej. Przegląd Geograficzny zapewnia otwarty dostęp do wszystkich artykułów. Pełne teksty dostępne są bez embarga czasowego.
Zapraszamy do współpracy i nadsyłania tekstów!
Wydawca: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN
Najnowszy zeszyt
Artykuły
Przegląd Geograficzny (2024) tom 96, zeszyt 1, s. 5-26
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2024.1.1
Streszczenie
Celem artykułu jest przedstawienie założeń ontologicznych właścicieli i osób zarządzających różnymi rodzajami obiektów noclegowych na obszarach wiejskich; zróżnicowane ontologie otwierają obszary wiejskie o funkcji turystycznej na odmienne paradygmaty rozwoju. Przeprowadzone badania odpowiadają na dwa zasadnicze pytania badawcze, tj. 1) jakie paradygmaty rozwoju są identyfikowalne na obszarach wiejskich oraz 2) jakie jest znaczenie czynnika osobistego i społecznego dla rozwoju obszarów wiejskich w ramach zróżnicowanych ontologii rozwoju. Główną metodą jakościową zastosowaną na potrzeby niniejszego badania były strukturyzowane indywidualne wywiady pogłębione. Przeprowadzono je w 2019 r. z 14 właścicielami i osobami zarządzającymi obiektami noclegowymi zlokalizowanymi w województwie łódzkim. Zdefiniowanie pojęcia rozwoju dla uczestników badania nie było proste. Bezpośrednie odniesienia do neoliberalnego paradygmatu wzrostu gospodarczego (zwiększenie obłożenia, wzrost przychodów, zwiększenie liczby oferowanych miejsc noclegowych) pojawiły się w opiniach menedżerów obiektów hotelowych czy ośrodków szkoleniowo-wypoczynkowych. Właściciele gospodarstw agroturystycznych koncentrowali się natomiast na elementach takich jak jakość życia na wsi czy budowanie dobrych relacji z mieszkańcami i turystami. Nie znaczy to jednak, że wartości te były obce menedżerom obiektów komercyjnych. Zarówno oni, jak i właściciele obiektów noclegowych są „agentami zmiany”: odrzucają monofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich, utożsamiają się często z niekapitalistycznymi paradygmatami rozwoju, pośredniczą w relacjach między turystami a lokalnymi społecznościami, umiejętnie korzystają z lokalnego kapitału ludzkiego i społecznego oraz przyczyniają się do jego rozwoju.
Słowa kluczowe: obszary wiejskie, rozwój, kapitał ludzki, kapitał społeczny, usługi noclegowe, województwo łódzkie, Polska
[tomasz.napierala@geo.uni.lodz.pl], Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych; CiTUR Centre for Tourism Research, Development and Innovation
[katarzyna.lesniewska@geo.uni.lodz.pl], Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych; CiTUR Centre for Tourism Research, Development and Innovation
Cytowanie
APA: Napierała, T., & Leśniewska-Napierała, K. (2024). W poszukiwaniu niekapitalistycznych paradygmatów rozwoju wsi: przykład turystyki na obszarach wiejskich województwa łódzkiego. Przegląd Geograficzny, 96(1), 5-26. https://doi.org/10.7163/PrzG.2024.1.1
MLA: Napierała, Tomasz, and Leśniewska-Napierała, Katarzyna. "W poszukiwaniu niekapitalistycznych paradygmatów rozwoju wsi: przykład turystyki na obszarach wiejskich województwa łódzkiego". Przegląd Geograficzny, vol. 96, no. 1, 2024, pp. 5-26. https://doi.org/10.7163/PrzG.2024.1.1
Chicago: Napierała, Tomasz, and Leśniewska-Napierała, Katarzyna. "W poszukiwaniu niekapitalistycznych paradygmatów rozwoju wsi: przykład turystyki na obszarach wiejskich województwa łódzkiego". Przegląd Geograficzny 96, no. 1 (2024): 5-26. https://doi.org/10.7163/PrzG.2024.1.1
Harvard: Napierała, T., & Leśniewska-Napierała, K. 2024. "W poszukiwaniu niekapitalistycznych paradygmatów rozwoju wsi: przykład turystyki na obszarach wiejskich województwa łódzkiego". Przegląd Geograficzny, vol. 96, no. 1, pp. 5-26. https://doi.org/10.7163/PrzG.2024.1.1
Jakość Internetu w Polsce na poziomie lokalnym w kontekście inteligentnego rozwoju wsi
Przegląd Geograficzny (2024) tom 96, zeszyt 1, s. 27-47
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2024.1.2
Streszczenie
Na obszarach wiejskich w Europie zachodzą intensywne procesy przemian, będące wynikiem rozwoju społeczeństwa opartego na usługach oraz gospodarki opartej na wiedzy. W rezultacie, znaczna część wsi doświadcza tzw. „kryzysu wiejskiego”. Jednym z proponowanych rozwiązań tego problemu jest koncepcja inteligentnego rozwoju (smart development), podkreślająca wzrastające znaczenie wiedzy i kluczową rolę technologii cyfrowych w procesach rozwoju. Celem artykułu jest identyfikacja kluczowych cech zróżnicowania przestrzennego jakości Internetu w Polsce oraz wskazanie współzależności tego zjawiska z poziomem rozwoju społeczno-ekonomicznego. Jakość Internetu (zarówno stałego, jak i mobilnego) została opisana na podstawie danych dotyczących prędkości Internetu na poziomie gminnym, a analizy przeprowadzono w kontekście koncepcji inteligentnego rozwoju obszarów wiejskich. W badaniu zastosowano metodę składowych głównych oraz analizę współczynników korelacji. W wyniku przeprowadzonej procedury badawczej ujawniono istotne różnice w jakości Internetu (stałego i mobilnego) pomiędzy gminami miejskimi a wiejskimi. Jednakże, rozkład przestrzenny zmiennych opisujących jakość Internetu wykazał również obszary o podobnej jakości połączenia, niezależnie od rodzaju gminy. Dodatkowo, analiza korelacji pozwoliła określić wzajemne zależności pomiędzy jakością Internetu a fundamentalnymi cechami opisującymi poziom rozwoju społeczno-ekonomicznego badanych obszarów.
Słowa kluczowe: jakość Internetu, inteligentny rozwój wsi, Polska
[krzysztof.janc@uwr.edu.pl], Uniwersytet Wrocławski, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego
Cytowanie
APA: Janc, K. (2024). Jakość Internetu w Polsce na poziomie lokalnym w kontekście inteligentnego rozwoju wsi. Przegląd Geograficzny, 96(1), 27-47. https://doi.org/10.7163/PrzG.2024.1.2
MLA: Janc, Krzysztof. "Jakość Internetu w Polsce na poziomie lokalnym w kontekście inteligentnego rozwoju wsi". Przegląd Geograficzny, vol. 96, no. 1, 2024, pp. 27-47. https://doi.org/10.7163/PrzG.2024.1.2
Chicago: Janc, Krzysztof. "Jakość Internetu w Polsce na poziomie lokalnym w kontekście inteligentnego rozwoju wsi". Przegląd Geograficzny 96, no. 1 (2024): 27-47. https://doi.org/10.7163/PrzG.2024.1.2
Harvard: Janc, K. 2024. "Jakość Internetu w Polsce na poziomie lokalnym w kontekście inteligentnego rozwoju wsi". Przegląd Geograficzny, vol. 96, no. 1, pp. 27-47. https://doi.org/10.7163/PrzG.2024.1.2
Klasyfikacje małych miast w Polsce – ujęcia metodologiczne i ich rezultaty
Przegląd Geograficzny (2024) tom 96, zeszyt 1, s. 49-71
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2024.1.3
Streszczenie
Celem opracowania jest przedstawienie trzech podejść do klasyfikacji małych miast w Polsce i wstępna interpretacja uzyskanych wyników tych klasyfikacji. Badane są jednostki osadnicze posiadające prawa miejskie i liczące mniej niż 20 tys. mieszkańców. W 2019 r. w Polsce było 722 małych miast. Klasyfikację morfologiczną oparto na Bazie Danych Obiektów Topograficznych w zakresie pokrycia terenu w granicach administracyjnych miast i wyodrębniono cztery klasy jednostek: miasta osiedla, miasta przemysłowe, miasta wytchnienia i miasta dychotomii. W podejściu funkcjonalno-morfologicznym wykorzystano tę samą bazę danych i wyodrębniono inną metodą trzy podstawowe kategorie miast (monofunkcyjne, wielofunkcyjne i oligofunkcyjne), które następnie uszczegółowiono w postaci subkategorii. W klasyfikacji wielokryterialnej wykorzystano równocześnie trzy kryteria klasyfikacji (uwarunkowania strukturalne, czynniki lokalizacyjne i hierarchię administracyjną małych miast), co umożliwiło wyodrębnienie 9 kategorii miast. Uzyskane wyniki dają możliwość wszechstronnej analizy i interpretacji zróżnicowania rozmieszczenia miast, co przedstawiono na przykładach w końcowym rozdziale tego opracowania.
Słowa kluczowe: małe miasta, klasyfikacja, zróżnicowanie przestrzenne, funkcje społeczno-gospodarcze, Polska
[jbanski@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN; Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Instytut Geografii i Nauk o Środowisku
[m.mazur@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN
[d.mazurek@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN
Cytowanie
APA: Bański, J., Mazur, M., & Mazurek, D. (2024). Klasyfikacje małych miast w Polsce – ujęcia metodologiczne i ich rezultaty. Przegląd Geograficzny, 96(1), 49-71. https://doi.org/10.7163/PrzG.2024.1.3
MLA: Bański, Jerzy, et al. "Klasyfikacje małych miast w Polsce – ujęcia metodologiczne i ich rezultaty". Przegląd Geograficzny, vol. 96, no. 1, 2024, pp. 49-71. https://doi.org/10.7163/PrzG.2024.1.3
Chicago: Bański, Jerzy, Mazur, Marcin, and Mazurek, Damian. "Klasyfikacje małych miast w Polsce – ujęcia metodologiczne i ich rezultaty". Przegląd Geograficzny 96, no. 1 (2024): 49-71. https://doi.org/10.7163/PrzG.2024.1.3
Harvard: Bański, J., Mazur, M., & Mazurek, D. 2024. "Klasyfikacje małych miast w Polsce – ujęcia metodologiczne i ich rezultaty". Przegląd Geograficzny, vol. 96, no. 1, pp. 49-71. https://doi.org/10.7163/PrzG.2024.1.3
Główne cechy i postulaty kaszubskiego ruchu regionalnego po 1989 r
Przegląd Geograficzny (2024) tom 96, zeszyt 1, s. 72-98
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2024.1.4
Streszczenie
Regionalizm jest spontanicznym ruchem społecznym dążącym do ochrony, zachowania oraz przekazywania cennych wartości kultury lokalnej i regionalnej. Pod tym względem Kaszubi zdecydowanie wyróżniają się spośród wszystkich ruchów regionalistycznych w Polsce. Uwarunkowania uformowały ich w wewnętrznie zintegrowaną i dobrze zorganizowaną społeczność zajmującą zwarty obszar osadniczy w północnej Polsce i cechującą się niekwestionowaną odrębnością etniczno-językową. Celem pracy było określenie podstaw, dążeń i przejawów działalności kaszubskich regionalistów po 1989 r. Badania składały się z trzech etapów. Pierwszy dotyczył analizy historii i obecnego stanu społeczności kaszubskiej oraz reprezentujących ją ruchów regionalnych. Drugi etap polegał na analizie jakościowej treści dokumentów organizacji regionalistycznych w latach 1991-2018. Zwieńczeniem badań było przeprowadzenie wywiadów eksperckich z czołowymi przedstawicielami wybranych organizacji kaszubskich. Po upadku systemu komunistycznego Kaszubi liczyli, że w wolnej Polsce będą mogli upomnieć się o swoje prawa jako wyodrębniająca się społeczność regionalna. Nosicielami tych postulatów stało się odrodzone Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie oraz działacze kaszubscy w ramach ogólnopolskich partii politycznych o charakterze liberalnym i centro-prawicowym. Ograniczoność postulatów kaszubskich sprawiała, że mogli je realizować w ramach głównego nurtu polskiej polityki. Dobrze zorganizowani działacze kaszubscy mogli osiągnąć znacznie więcej, występując jako wpływowi działacze partii ogólnonarodowych niż jedynie jak członkowie ruchu kaszubskiego.
Słowa kluczowe: regionalizm, Kaszuby, organizacje kaszubskie, województwo pomorskie
[mar.kow@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN
[konopski@twarda.pan.pl], Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN
Cytowanie
APA: Kowalski, M., & Konopski, M. (2024). Główne cechy i postulaty kaszubskiego ruchu regionalnego po 1989 r.. Przegląd Geograficzny, 96(1), 72-98. https://doi.org/10.7163/PrzG.2024.1.4
MLA: Kowalski, Mariusz, and Konopski, Michał. "Główne cechy i postulaty kaszubskiego ruchu regionalnego po 1989 r.". Przegląd Geograficzny, vol. 96, no. 1, 2024, pp. 72-98. https://doi.org/10.7163/PrzG.2024.1.4
Chicago: Kowalski, Mariusz, and Konopski, Michał. "Główne cechy i postulaty kaszubskiego ruchu regionalnego po 1989 r.". Przegląd Geograficzny 96, no. 1 (2024): 72-98. https://doi.org/10.7163/PrzG.2024.1.4
Harvard: Kowalski, M., & Konopski, M. 2024. "Główne cechy i postulaty kaszubskiego ruchu regionalnego po 1989 r.". Przegląd Geograficzny, vol. 96, no. 1, pp. 72-98. https://doi.org/10.7163/PrzG.2024.1.4
Przegląd Geograficzny (2024) tom 96, zeszyt 1, s. 99-122
doi: https://doi.org/10.7163/PrzG.2024.1.5
Streszczenie
The ongoing academic debate shows that urban community gardening has diverse governance models with differing roles for governmental organizations, NGOs and local communities. However, the perspective of community gardens governed by the involvement of cultural institutions is rarely explored in academic research. This paper use a two-case study approach to explore the relations between community gardens and cultural institutions. We first identify initial governance models for selected case studies. Next, we try to identify any changes in these governance structures, depending on the different stages of garden development and determine the reasons behind them. Finally, we pose a somewhat provocative question: Should cultural institutions be part of community gardens governance structures at all? The results show these gardens are characterized by a changing governance model, shifting towards top-down model, in which community members have no influence on strategic decisions. The involvement of cultural institutions in running community gardens is not assessed in a solely positive light. Although it facilitates their longevity, at the same time may disempower their viability.
Słowa kluczowe: urban community gardens, governance, cultural institutions, Poland
[barbara.mackiewicz@amu.edu.pl], Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej
[paulina.jeziorek@umk.pl], Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Kopernikański Ośrodek Integracji
Cytowanie
APA: Maćkiewicz, B., & Jeziorek, P. (2024). Exploring relations between community gardens and cultural institutions in terms of diverse governance models: A case study of Warsaw and Poznań, Poland. Przegląd Geograficzny, 96(1), 99-122. https://doi.org/10.7163/PrzG.2024.1.5
MLA: Maćkiewicz, Barbara, and Jeziorek, Paulina. "Exploring relations between community gardens and cultural institutions in terms of diverse governance models: A case study of Warsaw and Poznań, Poland". Przegląd Geograficzny, vol. 96, no. 1, 2024, pp. 99-122. https://doi.org/10.7163/PrzG.2024.1.5
Chicago: Maćkiewicz, Barbara, and Jeziorek, Paulina. "Exploring relations between community gardens and cultural institutions in terms of diverse governance models: A case study of Warsaw and Poznań, Poland". Przegląd Geograficzny 96, no. 1 (2024): 99-122. https://doi.org/10.7163/PrzG.2024.1.5
Harvard: Maćkiewicz, B., & Jeziorek, P. 2024. "Exploring relations between community gardens and cultural institutions in terms of diverse governance models: A case study of Warsaw and Poznań, Poland". Przegląd Geograficzny, vol. 96, no. 1, pp. 99-122. https://doi.org/10.7163/PrzG.2024.1.5